Λεύγα 12

19.988 λεύγες υπό τη θάλασσα μαχαιροβγάλτες και φιλελεύθεροι έχουν πιάσει ψιλή κουβέντα με τον φασιστικό συστημισμό, αναγκάζοντας το ξυπόλητο πλήρωμα να μάθει μπαλίτσα. Γύρω τους η γενιά του κλέφτικου αναρωτιέται για τη βία και δεν διστάζει να υποδείξει το σημείο όπου κείται σε αφασία η κοινωνία. Αποτελεί άραγε το σημείο αυτό το κέντρο ενός κύκλου εντός του οποίου ακόμη και παιδιά κρατούνται στην Αμυγδαλέζα από όλους εκείνους που επιμένουν ελληνικά και ρυθμίζουν με υψηλή ταχύτητα τα λεφτά που δεν υπάρχουν; Όταν οι κακουργίες πέφτουν σαν βροχή ή σαν αόρατες μπαστουνιές, ακόμη και το επικαιρικό παιδί της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας κάνει παρέα με τους διάφορους αυθαίρετους που   εξισώνουν το χρήμα με το λόγο. Και είναι ο καιρός για μια βόλτα από το λούμπεν στον Δαλιανίδη και πίσω στη Χρυσή Αυγή.

Διαβάστε από τη λεύγα 12

Κώστας Περούλης: Από το λούμπεν στον Δαλιανίδη και πίσω στη Χρυσή Αυγή 

(Το προφητικό σινεμά του Οικονομίδη ή για μια ανάκτηση των μικροαστών)

Άνσελμ Γιάππε: Βία, αλλά για να κάνουμε τι;
[πλήρη κείμενα]

Τα περιεχόμενα του πιο πρόσφατου τεύχους (και ολόκληρα προηγούμενα τεύχη) στο levga.gr· η πιο πρόσφατη λεύγα στα βιβλιοπωλεία, στους διακινητές της και στο levgamag@gmail.com, όπου και συμβολές, συμβουλές, συνεργασίες και διαφωνίες.

Λεύγα 12: Περιεχόμενα

Μόρφω Μπεληγιάννη, Μάθε μπαλίτσα

πρώτες ύλες 
Άγης Πετάλας, Μαχαιροβγάλτες και φιλελεύθεροι: μια διαλεκτική του φασιστικού συστημισμού
Γιάννης Τζανίνης, Ενθάδε κείται η «κοινωνία»
Γιώργος Βασσάλος, H ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών υψηλής ταχύτητας στην ΕΕ: μάχη σκοτεινών γιγάντων
Robert Spittlehouse, Syntactic Ambiguity

κοντραντούκτο  
Άνσελμ Γιάππε, Βία, αλλά για να κάνουμε τι;

αναλώσιμα  
Κώστας Περούλης, Από το λούμπεν στον Δαλιανίδη και πίσω στη Χρυσή Αυγή
Στέφανος Βαμιεδάκης, Οι Αυθαίρετοι
Γιώργος Ζώταλης, Χρήμα = Λόγος
Κωνσταντίνα Γεωργαντά, Αυτή είναι η Γενιά του Κλέφτικου
Παύλος Βερονέζης, Επικαιρικότητα και Εποχή στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία

καύσιμα  
Δόμνα Νικάκη, Τα παιδιά της Αμυγδαλέζας
Χρυσούλα Χατζηδάκη, Το κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα
Ελένη Κυραμαργιού, Ο επιμένων ελληνικά

σκραπ  
Έλια Χαρίδη, Λεφτά υπάρχουν
Δημοσθένης Παπαμάρκος, Τα μπουκουμπάρδια
Γιώργος Μανουσέλης, Ψιλή κουβέντα

λεύγα 12  

(Φθινόπωρο 2013)

Σχέδιο εξωφύλλου: Μάκης Μαλαφέκας

Σκίτσα: Γιώργος Μανουσέλης

Γραφιστική επιμέλεια: Γιώργος Ματθιόπουλος

Λεύγα 12: Εξώφυλλο

Μόρφω Μπεληγιάννη: Μάθε μπαλίτσα

25 Σεπτεμβρίου 2013, ώρα 9 μ.μ.

Γεγονός: 1α. κτ. που συνέβη σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ή σε μια συγκεκριμένη περίσταση· ενάντια στο οποίο δεν μπορούμε να αντιδράσουμε και που τελικά το αποδεχόμαστε· οριστικό, τελεσίδικο β. (συνήθ. πληθ.) για γεγονότα με ιδιαίτερη σημασία και σπουδαιότητα, δημιουργεί συζητήσεις, κάνει ντόρο, είναι κτ. ξεχωριστό. 2. για κτ. αναμφισβήτητο…

Ενώ στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας η αναμέτρηση Παναθηναϊκού – Εργοτέλη για την 1η αγωνιστική της 2ης φάσης του Κυπέλλου Ελλάδος φαίνεται να λήγει 2-1, οι κάτοικοι της οδού Αρματολών και Κλεφτών στέκουν μπερδεμένοι.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Άγης Πετάλας: Μαχαιροβγάλτες και φιλελεύθεροι. Μια διαλεκτική του φασιστικού συστημισμού

Από τον πρώτο καιρό της πολιτικής ανάδυσής της Χ.Α. η αντιμετώπισή της σε ιδεολογικό επίπεδο, διαμέσου της πεισματικής υπενθύμισης ότι πρόκειται για ναζιστικό κόμμα, φάνηκε εξαρχής να μην έχει παρά ελάχιστη πολιτική δραστικότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, από την πλευρά της Αριστεράς, η έμφαση δόθηκε, σε μεγάλο βαθμό, στην κατάδειξη του πόσο «συστημική» είναι η Χ.Α. και όχι τόσο στο αν είναι επίγονος μιας, εκτός πάσης δυνατής συζήτησης, εγκληματικής βιοθεωρίας και πρακτικής. Αν αναλογιστούμε την πολυετή συσσώρευση πληροφοριών στη συνείδηση του οποιουδήποτε πολίτη για την ανείπωτη φρίκη των ναζιστικών εγκλημάτων, αν αναλογιστεί κανείς ότι όλοι οι επιδραστικοί φορείς μαζικής κουλτούρας, όπως (κυρίως) ο κινηματογράφος, δεν έπαψαν ποτέ να απεικονίζουν, ακόμη και στις πιο ευτελείς λαϊκές περιπετειούλες, τον ναζισμό ως έκφραση του απόλυτου «Κακού», τότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι, σε συνειδησιακό επίπεδο, σε επίπεδο στοιχειώδους «παιδευτικού» εξοπλισμού οποιουδήποτε υποκειμένου, η κρίση έχει επιφέρει ένα τόσο ισχυρό «αμνησιακό» ρήγμα, που είναι δύσκολο να το συλλάβουμε στις πραγματικές του διαστάσεις. Μπορούμε ίσως να μιλήσουμε για μια νέα κοινοτοπία του «Κακού», όπου το ίδιο το «Κακό» (ακόμη και στην έστω μη αναλυτική, σχηματική, προπαγανδιστική του εγχάραξη στη συνείδηση του υποκειμένου) παύει να αποτελεί στοιχείο έστω έμμεσης παραγνώρισης ή απώθησης, αλλά η αναγνώρισή του δεν παράγει τίποτε περισσότερο από ηθική αδιαφορία.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Γιάννης Τζανίνης: Ενθάδε κείται η «κοινωνία»

Στις 17 Σεπτεμβρίου 2013, την τρίτη Τρίτη του μήνα (ονομάζεται prinsjesdag – «ημέρα του πρίγκιπα»), κατά την οποία ο βασιλιάς της Ολλανδίας ανακοινώνει ετησίως τον προϋπολογισμό και τη γενικότερη πολιτική της κυβέρνησης για τη νέα χρονιά μπροστά στα υψηλότερα κλιμάκια της πολιτικής εξουσίας, ο βασιλιάς Γουλιέλμος-Αλέξανδρος, διαβάζοντας τον λόγο του θρόνου, τον οποίο συνέταξε η κυβέρνηση συνεργασίας Φιλελεύθερων και Εργατικών, ανακοίνωσε επίσημα το τέλος του κράτους πρόνοιας στη χώρα. Στη θέση του αποθανόντος verzorgingsstaat προκύπτει ένα σκάρφισμα, ο νεολογισμός «κοινωνία συμμετοχής» (participatie-samenleving), με βασική μορφή κοινωνικοποίησης την «προσωπική ευθύνη» όλων για τη ζωή και το περιβάλλον τους. Η έκπληξη παρ’ όλα αυτά δεν βρίσκεται τόσο στον επικήδειο για το κράτος πρόνοιας, το οποίο άλλωστε είχε αποδυναμωθεί εδώ και δεκαετίες, όσο στον τρόπο με τον οποίο ανακοινώθηκε. Χωρίς να έχει προηγηθεί πολιτική αντιπαράθεση και σχεδόν χωρίς να έχουν συζητηθεί στη Βουλή οι επιπτώσεις μιας τέτοιας κοινωνικής αλλαγής, ένα κοινωνικό σύστημα παροχών διαμορφωμένο μετά από δεκαετίες αγώνων και συμβιβασμών έπαψε επίσημα να υπάρχει.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Γιώργος Βασσάλος: H ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών υψηλής ταχύτητας στην ΕΕ. Μάχη σκοτεινών γιγάντων.

Η τάση για την αυτοματοποίηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών άρχισε τη δεκαετία του ’80. Η προώθηση της ρευστότητας των χρηματαγορών επιλέχθηκε από την πολιτική εξουσία στη Δύση ως το μοντέλο εξόδου από την κρίση υπερσυσσώρευσης και αντιμετώπισης της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους στη βιομηχανική παραγωγή τη δεκαετία του ’70.

Η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι η εγκαθίδρυση του κράτους πρόνοιας συνέβαλε επίσης με ένα τρόπο, αθέλητα ίσως, στην προετοιμασία του εδάφους για την απελευθέρωση της χρηματοοικονομίας. Αν πάρουμε συνολικά τις ασφαλιστικές και επενδυτικές εταιρείες, αλλά και τα συνταξιοδοτικά ταμεία, οι τρεις κατηγορίες μαζί διεξήγαν το 75% του συνολικού όγκου των συναλλαγών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) το 1975, ενώ αντίθετα το 1950 το 80% των συναλλαγών πραγματοποιούνταν από ιδιώτες επενδυτές. Οι νέοι αυτοί «θεσμικοί» επενδυτές διεκδικούσαν τα προνόμια που θεωρούσαν ότι τους αναλογούν, δεδομένης της θέσης που κατείχαν στην αγορά. Το 1975, η συλλογική θέσπιση του ύψους των τραπεζικών προμηθειών για την έκδοση ομολόγων και άλλων τίτλων, μια παλιά πρακτική που ίσχυε για 150 χρόνια, καταργήθηκε στη Νέα Υόρκη. Έκτοτε οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποια θα προσφέρει φθηνότερες προμήθειες στους θεσμικούς επενδυτές. Η αλλαγή αυτή άνοιξε διάπλατα τον δρόμο σε νέου τύπου πωλητές και μεσάζοντες χρηματοοικονομικών τίτλων, όπως τα διάφορα επενδυτικά ταμεία.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Άνσελμ Γιάππε: Βία, αλλά για να κάνουμε τι;

Ποιο είναι σήμερα το πρόσωπο της βίας στη Γαλλία; Για όποιον πηγαινοέρχεται συχνά σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, η πρώτη εικόνα της βίας, τη στιγμή που φτάνει σε ένα σταθμό ή ένα αεροδρόμιο της Γαλλίας, είναι η αστυνομία. Δεν έχω δει ποτέ περισσότερους αστυνομικούς από όσους βλέπω σήμερα στη Γαλλία, ιδίως στο Παρίσι. Ούτε στην Τουρκία την περίοδο της δικτατορίας. Θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι βρισκόμαστε στις παραμονές ενός πραξικοπήματος ή σε μια κατεχόμενη χώρα. Ούτε στην Ιταλία ούτε στη Γερμανία συμβαίνει κάτι αντίστοιχο. Και τι αστυνομικοί! Με ένα σκαιό και αλαζονικό ύφος που δεν έχει όμοιό του. Αν τολμήσει κανείς να ψελλίσει την παραμικρή αντίρρηση –π.χ. όταν του ελέγχουν με πρωτοφανή επιμέλεια τα χαρτιά ή του ψάχνουν την τσάντα πριν επιβιβαστεί στο τρένο– νιώθει ότι φλερτάρει με τη σύλληψη, το ξύλο και την κατηγορία της «αντίστασης κατά της αρχής. Μπορεί κανείς να φανταστεί τι περνούν όσοι έχουν πιο σκούρο δέρμα ή δεν διαθέτουν χαρτιά. […]

Κώστας Περούλης: Από το λούμπεν στον Δαλιανίδη και πίσω στη Χρυσή Αυγή (Το προφητικό σινεμά του Οικονομίδη ή για μια ανάκτηση των μικροαστών)

Ελάχιστοι, δυστυχώς, και σε αυτούς δεν ανήκε η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών, καταλάβαιναν ότι με την πάροδο του χρόνου ο λανθάνων φασισμός κέρδιζε έδαφος, ειδικά σε μια χώρα σαν τη δική μας, με την αδύναμη έως ανύπαρκτη αστική τάξη και την ταχύτατη εδραίωση της απόλυτης κυριαρχίας του μικροαστισμού με τις ευθείες καταβολές χωριάτικου επαρχιωτισμού.

(Άγγελος Στάγκος, «Ο ελληνικός φασισμός στο προσκήνιο», Καθημερινή, 15.9.13)

Το μπερδεύω το Κερατσίνι με το Πέραμα. Και η Αμφιάλη πού πέφτει μπερδεύομαι και το συνδικάτο μετάλλου που ανήκε ο πατέρας του Παύλου μου ακούγεται παράξενο και λιγάκι εξωτικό. Δεν είναι γνωστή μάρκα, δεν βολτάρει Κολωνάκι, Εξάρχεια... Άγνωστος κόσμος.

(Βασίλης Κουνέλης, «Εκεί στην Αμφιάλη…», tvxs, 23.9.2013)

Στο πολιτισμικό κρεσέντο της «ισχυρής Ελλάδας» και των μεγάλων έργων πριν από την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, ο Οικονομίδης γυρίζει το 2002 την πρώτη του ταινία, το Σπιρτόκουτο. Ένας πατέρας-ιδιοκτήτης καφετέριας στον Κορυδαλλό έχει το όραμα να «επεκταθεί» και να φτιάξει στον Κορυδαλλό εστιατόριο «με πιάνο και τραπεζομάντηλα». Το κεφάλαιο υπάρχει, αλλά η γυναίκα του και ο αδερφός της και συνεταίρος του τον περιγελάνε, αφού στον Κορυδαλλό κανένας «δεν θα τρώει στο κυριλίκι του» και «καφετζής γεννήθηκε, καφετζής θα πεθάνει». Μέσα σ’ ένα διαμέρισμα, ντυμένοι με φανέλες, σορτς και παντόφλες, καθισμένοι στο σαλόνι στους εμπριμέ καναπέδες ανάμεσα στο σύνθετο, τα γυαλικά και τα πορτατίφ, τον άσπρο-μπλε ανεμιστήρα δαπέδου και την τηλεόραση στο τέρμα, οι ήρωες «τα συζητάνε». Κυρίως βρίζουν και ουρλιάζουν για μιάμιση ώρα με ένα σχεδόν μεταφυσικό μίσος, αδυσώπητο, θριαμβευτικό σε κάθε ευκαιρία, σαν όλη η κοινωνία να τους χρωστάει τα πάντα τη στιγμή που ανοίγουν το στόμα τους για να αρχίσουν να απευθύνονται ο ένας στον άλλον, μόνο που όλη η κοινωνία απουσιάζει από την ταινία και δεν υπάρχει παρά μόνο ο υπάλληλος που φέρνει τα τιμολόγια και τον πιέζουν να παντρευτεί την έγκυο Αλβανίδα του μαγαζιού. Με την κατάρρευση της εξουσίας του πατέρα-αφεντικού, στο τέλος, απ’ τη γυναίκα του που του λέει δείχνοντας το μουνί της ότι η κόρη του δεν είναι δική του, όπου ακόμα και τα παιδιά του τον κατασπαράζουν καθώς «πέφτει», παραδόξως, μετά το εικοσάλεπτο επικό ντελίριο της κατάρρευσης, η αποδοχή της κατάστασής του και η επαναφορά μιας  ηρεμίας δηλώνεται με την εγκατάλειψη του σχεδίου του για το εστιατόριο.

Στέφανος Βαμιεδάκης: Οι Αυθαίρετοι

Η περίοδος 1989-1990 θεωρείται από πολλές απόψεις ένα χρονικό σημείο καμπής. Για πολλούς συνιστά ένα παγκόσμιο ορόσημο του τέλους του σύντομου 20ού αιώνα. Για άλλους, την αρχή της πλήρους επαναφοράς του παγκόσμιου καπιταλισμού. Στην περίπτωση της Ελλάδας, έχει αποκτήσει μάλιστα ιδιαίτερες συνδηλώσεις. Οι πολιτικές εξελίξεις της περιόδου και η γενικότερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα (πτώση κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, κυβέρνηση Τζανετάκη, οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα, σκανδαλολογία, δημοσιονομική κρίση, ειδικά δικαστήρια κ.λπ.) διαμορφώνουν μια έντονη αίσθηση fin de siècle. Δεν είναι τυχαίο ότι η (παρα)φιλολογία περί «τέλους της Μεταπολίτευσης» έφτασε στο αποκορύφωμά της ακριβώς εκείνη την εποχή. Έκτοτε το ίδιο μότο θα επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα μέχρι και σήμερα, όχι με την ίδια επιτυχία.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Γιώργος Ζώταλης: Χρήμα = Λόγος

Gilded Age είναι ένα χρήσιμο κλισέ στην περιοδολόγηση της αμερικανικής ιστορίας που περιγράφει τα 30-40 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου μέχρι τα πρόθυρα του 20ού αιώνα. Η φράση προέρχεται από το The Gilded Age. A Tale of Today, τον τίτλο ενός μυθιστορήματος που έγραψαν ο Charles Dudley Warner και ο Mark Twain το 1873.

Το ρήμα gild σημαίνει την επικάλυψη μιας επιφάνειας με ένα λεπτό στρώμα χρυσού, συνήθως για διακόσμηση. Μεταφορικά, έχει χρησιμοποιηθεί ως ένδειξη άσκοπης δραστηριότητας, όπως η διακόσμηση κάποιου πράγματος που είναι ήδη πολύ ωραίο (αυτή η απόδοση έχει σαιξπηρικές ρίζες). Η πολιτική χρήση του gild παραπέμπει στην κάλυψη μιας όχι και τόσο ιδεώδους κατάστασης με κιτρινωπή γυαλιστερή μπογιά που μοιάζει με χρυσάφι. Φανταχτερή στάχτη στα μάτια, επίδειξη, λατρεία του ρηχού, εξαπάτηση: όλες αυτές οι αρετές ανακινούνται, σχεδόν αντανακλαστικά, κάθε φορά που το Gilded ακολουθείται από το Age.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Κωνσταντίνα Γεωργαντά: Αυτή είναι η Γενιά του Κλέφτικου (στη χώρα που ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα)

ζητώντας κάτι που να μη

γίνεται ουρλιαχτό κι

οφθαλμαπάτη.

(Κώστας Τριπολίτης, «Δε λες κουβέντα», 1981)

Man, I’m beat: φράση που κυκλοφορούσε πολύ στην Τάιμς Σκουέαρ της Νέας Υόρκης στις αρχές του 1950 και που χρησιμοποιούνταν, θυμάται ο Άλλεν Γκίνσμπεργκ, από αυτούς που δεν είχαν ούτε χρήματα ούτε ένα μέρος να περάσουν τη νύχτα. Ή και από αυτούς «που περπατήσανε όλη τη νύχτα με τα παπούτσια τους γεμάτα αίμα στις χιονισμένες αποβάθρες παραμονεύοντας μια πόρτα του Ήστ Ρίβερ να ανοίξει σ’ ένα δωμάτιο γεμάτο όπιο και αχνούς» (Γκίνσμπεργκ, Ουρλιαχτό, 1955-56, μτφρ. Άρης Μπερλής). Ή και από αυτούς που ήταν ξεθεωμένοι έχοντας περάσει όλη τη νύχτα ξύπνιοι ή άγρυπνοι. Έτσι, γράφει ο Γκίνσμπεργκ, η πρωταρχική έννοια του όρου «μπητ» ήταν εξουθενωμένος, άγρυπνος, οξυδερκής, απόβλητος από την κοινωνία, αυτός που έχει μάθει να τα βγάζει πέρα μόνος του και να επιβιώνει στον δρόμο. Ή σήμαινε και τελειωμένος ή και ολοκληρωμένος, ακόμη και ανοιχτός, κατά την έννοια του Ουίτμαν, όπου το να είσαι ανοιχτός είναι συνώνυμο της ταπεινότητας. Το να είσαι, λοιπόν, «μπητ» σήμαινε ότι είχες αδειάσει και ήσουν εξαντλημένος αλλά και ότι την ίδια στιγμή είχες διαύγεια και ήσουν δεκτικός σε κάποιο όραμα. Αργότερα, ο Τζακ Κέρουακ υπογράμμισε τον δεσμό του όρου με τη σκοτεινιά που προηγείται μα και προϋποθέτει το άνοιγμα στο φως, την έλλειψη του εγώ, έτσι ώστε να βρει έδαφος πρόσφορο μια νέα φώτιση.

[...] Με αυθεντική μπητ διάθεση, το Κλέφτικο του Γιώργου Πρεβεδουράκη (Πανοπτικόν, 2013) εισάγει την έννοια της αγρύπνιας και της ηθικής και υλικής κατάπτωσης με την εικόνα γενεών που σέρνονται την αυγή «υστερικές, γυμνές και χρεωμένες [...] γυρεύοντας τρόπους για να πληρωθεί μια αναγκαία δόση». Μόνο που οι γενιές οι «διαλυμένες απ’ τη φαιδρότερη Λογική» είναι εδώ γενιές του μυαλού που έχουν χαθεί μέσα σε αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά χάπια τα οποία χαρίζουν στον καθένα μια πιο προσιτή πραγματικότητα στην οποία μπορεί να ζει έτσι όπως ίσως φανταζόταν ότι θα έπρεπε ή ότι θα μπορούσε. Έτσι η «κόμισσα Seroxat» κάνει συντροφιά με τον «βαρόνο Tavor» και την «αναιμική δεσποινίδα» Xanax και η «αναγκαία δόση» είναι πίστωση για δάνειο ή για λοραζεπάμη. Σ’ αυτό το θολό τοπίο περιγράφεται μια βαθιά τραγωδία, αυτή του χαμού όχι απλά των καλύτερων μυαλών μιας γενιάς, όπως στο Ουρλιαχτό του Γκίνσμπεργκ, αλλά και αυτής της προοπτικής για τη δημιουργία των καλύτερων μυαλών μιας γενιάς.

Είδα τις καλύτερες γενιές του μυαλού μου
διαλυμένες απ’τη φαιδρότερη Λογική
υστερικές, γυμνές και χρεωμένες
να σέρνονται σε βαλκάνιους δρόμους την
αυγή γυρεύοντας
τρόπους για να πληρωθεί μια αναγκαία δόση

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα #12

Παύλος Βερονέζης: Επικαιρικότητα και Εποχή στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία

Οι εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησαν, στις αρχές του 2013, μια συλλογή διηγημάτων με τον φιλόδοξο τίτλο: Το αποτύπωμα της Κρίσης. Αίφνης, στον δισέλιδο πρόλογο, που υπογράφεται από τις επιμελήτριες του βιβλίου Μικέλα Χαρτουλάρη και Ελένη Μπούρα, o αναγνώστης πληροφορείται πως η συλλογή αυτή απαρτίζεται από κείμενα που συνομιλούν με «την επικαιρότητα». Η εποχή (και η Κρίση) γίνεται αυτόχρημα «επικαιρότητα». Τι φανερώνει άραγε αυτός ο υποβιβασμός της Κρίσης σε «επικαιρότητα»; Ίσως οι επιμελήτριες της συλλογής να αυτοπροστατεύονται από την κριτική που θα μπορούσε να τους καταλογίσει μεγαλομανία σχηματισμού ενός «Κανόνα». Ίσως, πάλι, να αναγνωρίζουν απλώς ότι η ίδια η λογοτεχνική ύλη της συλλογής μπορεί να υπαχθεί στην έννοια της επικαιρικότητας, ενώ δεν θα μπορούσε να εξυπηρετήσει ένα μεγαλόστομο προγραμματικό σχέδιο αποτύπωσης μιας Εποχής. Θα προσπαθήσουμε, εδώ, πολύ πιο συνοπτικά και πολύ πιο σχηματικά από ότι θα ταίριαζε ενδεχομένως σε μια στοιχειωδώς επαρκή ανάλυση του θέματός μας, να αναφερθούμε στη συλλογή Το αποτύπωμα της Κρίσης μόνο ως αφορμή, για να εντοπίσουμε, στα λογοτεχνικά κείμενα που υπάρχουν σε αυτήν, κάποιες ενδεικτικές αφηγηματικές μορφές της σύγχρονης λογοτεχνίας μας, στις οποίες, κατά τη γνώμη μας, θα μπορούσε να οφείλεται, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, η αδυναμία άρθρωσης μιας αναπαράστασης που ξεπερνά τα όρια του επικαιρικού.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Δόμνα Νικάκη: Τα παιδιά της Αμυγδαλέζας

Στο άκουσμα της λέξης Αμυγδαλέζα, το μοναδικό ίσως πράγμα που περνάει από το μυαλό είναι το κέντρο κράτησης αλλοδαπών: εικόνες από κοντέινερς, συρματοπλέγματα, εξεγέρσεις κ.λπ. Ξεχνάμε, ή πολύ πιθανόν αγνοούμε, την παράλληλη ύπαρξη του κέντρου κράτησης ανηλίκων Αμυγδαλέζας. Στην πραγματικότητα, το συγκεκριμένο κέντρο προϋπήρχε του αντίστοιχου των ενηλίκων. Φαίνεται πως τα παιδιά δεν μπορούν να προκαλέσουν τον ίδιο σαματά με τους μεγάλους.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Xρυσούλα Xατζηδάκη: Το κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα

Η πρώτη εντύπωση είναι η απόσταση. Ώρα στον αυτοκινητόδρομο, απομακρύνεσαι από την πόλη. Πρέπει να φτάσεις πολύ μακριά. Και φτάνεις πολύ μακριά. Περνάς την πρώτη πύλη, με τους φρουρούς, διασχίζεις μια μεγάλη έκταση γεμάτη κτίρια, αλλά χωρίς ανθρώπους. Είσαι μέσα στο μεγάλο κοτέτσι. Και μετά μια δεύτερη πύλη, με άλλους φρουρούς. Μπαίνεις εκεί που τους έχουν. Τους ανθρώπους χωρίς ονόματα, που είναι καταχωρημένοι έτσι όπως άκουσε, ή αποφάσισε κάποιος πως τους λένε. Κάπως σαν Μοχάμεντ.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Ελένη Κυραμαργιού: Ο επιμένων ελληνικά

Δύο χιλιάδες Έλληνες αγρότες προσφέρουν το χρυσό κριθάρι της γης τους για να απολαμβάνουμε την αγαπημένη μας Amstel, ανέφερε ο εκφωνητής έχοντας σαν μουσικό υπόβαθρο το ρεφρέν από το «Απόψε στις ακρογιαλιές» του Βασίλη Τσιτσάνη, ενώ την τηλεοπτική εικόνα συμπλήρωναν χαρούμενες παρέες ανδρών και γυναικών σε μαγευτικές παραλίες, σε ταβέρνες δίπλα στη θάλασσα ή

στη σκιά ενός πλάτανου. Η διαφήμιση έκλεινε με το μότο της εταιρείας: «γιατί έτσι μας αρέσει». Το φετινό καλοκαίρι η διαφημιστική καμπάνια της Amstel όχι απλά «έμεινε Ελλάδα», αλλά έστρεψε το ενδιαφέρον από τον καταναλωτή στον παραγωγό του προϊόντος, τονίζοντας την ελληνικότητα της προέλευσής της και παραπέμποντας στην ανώτερη ποιότητα της πρώτης της ύλης. Οι χαρούμενες παρέες που απολάμβαναν το προϊόν λειτούργησαν ως συμπληρωματικές εικόνες στην κεντρική ιδέα που ήταν ο Έλληνας παραγωγός από τον οποίο προέρχεται το προϊόν.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Έλια Χαρίδη: Λεφτά υπάρχουν

Μικρός όπως ήταν σε ηλικία, καθόλου απαιτητικός ως προς τις επιθυμίες του και πολύ περήφανος για να παραδεχτεί τους φόβους του, ήξερε ότι η διαμαρτυρία του δεν είχε παρά ελάχιστες ελπίδες να ακουστεί. Δεν ήθελε να πάνε στο σπίτι της γιαγιάς με το τρένο. Πάντα έτσι γινόταν, αλλά σήμερα δεν ήθελε. Η μητέρα του το πήρε για ένα από εκείνα τα ακατανόητα, καθότι ξαφνικά, καπρίτσια που συχνά ορθώνουν τα παιδιά στα σχέδια των γονιών τους και δεν έδωσε σημασία. Κι αυτός δεν επέμεινε. Δεν αισθανόταν, όμως, καλά με την ιδέα. Η κακολαιρινή ζέστη του φαινόταν ανυπόφορη, το κούνημα του τρένου ενοχλητικό και προπαντός δεν είχε καμία διάθεση να περιεργαστεί όλους τους επιβάτες έναν-έναν, όπως έκανε τόσες και τόσες φορές για να διασκεδάσει την πλήξη της ατέλειωτης διαδρομής. Έβλεπε ήδη μπροστά του την εικόνα ολοζώντανη. Το βαγόνι θα είχε πολύ κόσμο κι εκείνος, από το χαμηλό του ύψος και ζουληγμένος ανάμεσα σε πόδια μεγάλων, δεν θα μπορούσε παρά να βλέπει φούστες, τακούνια και μπατζάκια παντελονιών. Δεν άργησε, λοιπόν, να νιώσει εκείνο το συναίσθημα που τον βασάνιζε όταν δεν έβρισκε τρόπο να ξεφύγει από ό,τι τον στεναχωρούσε. Το περιέγραφε κάπως έτσι στον εαυτό του, μονολογώντας σιωπηλά: ήταν ένα βαρύ πράγμα στο στήθος που τον εμπόδιζε να αναπνέει κανονικά, που έκανε την καρδιά του να χτυπάει πιο γρήγορα και πιο δυνατά από ό,τι συνήθως, τον ιδρώτα να του μουσκεύει τις παλάμες και τα πόδια του να τρέμουν κουρασμένα, όπως όταν είχε τρέξει πολλή ώρα ή είχε προσπαθήσει να ανεβεί τον μικρό λόφο απέναντι από το σπίτι στο χωριό τους.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Δημοσθένης Παπαμάρκος: Τα μπουκουμπάρδια

Ε, μα, βλέπεις λοιπόν που δεν ξέρεις να τρως; Κάτσε να σε διατάξω να μαθαίνεις. Βλέπεις; Αυτά ’δω να διαλέγεις. Τα μικρά, τα μαύρα. Αυτά είναι τα πιο ωραία. Τα μπουκουμπάρδια. Αυτά είναι γλυκά άλλο πράμα. Όταν ήμασταν μικροί εμείς όλο αυτά κυνηγάγαμε. Άμα είχε καμιά συκιά αδέσποτη, τη γυρνούσαμε γύρω-γύρω όλο το καλοκαίρι πότε θα γινώσουνε τα σύκα να πάμε να κόψουμε πρώτοι. Γινόταν χαμός. Μην κοιτάς τώρα που τα ’χετε όλα πλούσια τα ελέη. Τότες δεν ήταν όπως τώρα που λες θέλω να φάω γλυκό και πας και παίρνεις μια πάστα. Εμείς αυτά είχαμε για γλυκό. Και δεν τα ’βρισκες κιόλας. Άμα είχες συκιά τη φύλαες, γιατί μετά δεν είχε. Τώρα φορτωμένα είναι και τ’ αφήνουνε και σαπίζουνε, γιατί τους έρχεται βάρος να πάνε να τα μαζέψουνε. Δεν είχε να πας στη λαϊκή να πεις δώμε ένα κιλό απ’ αυτό, δώμε ένα κιλό απ’ τ’ άλλο. Όχι. Ο κόσμος πείναγε, κοίταγε να πάει να πάρει φαΐ να περάσει. Τώρα ό,τι τραβάει η ψυχή σου το βρίσκεις. Τι τα θες; Αλλιώς μεγαλώσαμε εμείς.

Η συνέχεια στην έντυπη λεύγα που μπορείτε να βρείτε σε βιβλιοπωλεία ή να γίνετε συνδρομητές στην ιστοσελίδα: www.levga.gr

Λεύγα 11

11.989 λεύγες υπό τη θάλασσα και το πλήρωμα μασουλάει ψωμί και σταφύλια ενώ πιάνει ψιλή κουβέντα. Το τουρκικό προτέστο στην πλατεία Ταξίμ τους ξύπνησε μνήμες από την εξέγερση της Αργεντινής, αλλά τα μπερδεμένα χωροχρονικά καλώδια δεν τους αφήνουν να απολαύσουν τις 17+3 στιγμές της άνοιξης. Άλλωστε η τελευταία ανήκει στις γυναίκες της Αραβίας, στα ερωτευμένα φαντάσματα και στους εραστές των βουνών. Στους αντίποδες, στο βάθος των υπόγειων σωλήνων, αντηχεί το σύνθημα «ένα, δύο, τρία γαμιέται η διαιτησία»• πριν φρίξει όμως η κυρία Άρτεμις καταλαβαίνει ότι αναφέρεται στη ρύθμιση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας καθώς οι γλωσσικές επιτελέσεις είναι σύμφυτες με τις γευστικές διαδρομές ακόμα και αν οι τελευταίες αναφέρονται στην κατανάλωση βρώσιμων εντόμων. Παρεκκλίνοντας από το Σύνταγμα τα χίλια πρόσωπα της εξουσίας εξασφαλίζουν ότι η ποίηση ακούγεται σαν μαγνητόφωνο της φωνής του ηγεμόνα, αλλά το ερώτημα του τρελού ανακατεύει τους όρους του παιχνιδιού: «Η των ουρανών Βασιλεία;», μα αυτήν τους τη χάριζα. Αυτό όμως γιατί δεν την προτιμούν απ’ την άλλη; Απ’ τη βασιλεία της Γης μας;

Διαβάστε από τη λεύγα 11

Άρης Γκότζιος: Δέκα ημέρες προτέστο στο Ταξίμ
Χλόη Πετρίδου: Ένα, δύο, τρία, γ...ται η διαιτησία! 

[πλήρη κείμενα]

Τα περιεχόμενα του πιο πρόσφατου τεύχους (και ολόκληρα προηγούμενα τεύχη) στο levga.gr· η πιο πρόσφατη λεύγα στα βιβλιοπωλεία, στους διακινητές της και στο levgamag@gmail.com, όπου και συμβολές, συμβουλές, συνεργασίες και διαφωνίες.

Λεύγα 11: Περιεχόμενα

Αλέκος Λούντζης, Ψωμί και σταφύλια

πρώτες ύλες 
Άρης Γκότζιος, Δέκα ημέρες προτέστο στο Ταξίμ [πλήρες κείμενο]

Στέφανος Βαμιεδάκης, Συλλογικές συμβάσεις εργασίας: επιστροφή στο μέλλον
Κωστής Καρπόζηλος, Μπερδεμένα χωροχρονικά καλώδια
Χλόη Πετρίδου, Ένα, δύο, τρία, γ...ται η διαιτησία! [πλήρες κείμενο]

Robert Spittlehouse, Anomie de l’esprit

κοντραντούκτο  
Αλμπέρτο Μπόνετ, Τιμωρία και ανταμοιβή. Αργεντινή: 12 χρόνια μετά

αναλώσιμα  
Κώστας Σπαθαράκης, H κυρία Άρτεμις
Έλια Χαρίδη, Γευστικές διαδρομές και γλωσσικές επιτελέσεις: μεταξύ πρωτόγονου και πολιτισμένου
Κώστας Περούλης, Ο «πολιτικός» Λευτέρης Βογιατζής: μια σπουδή στα χίλια πρόσωπα της εξουσίας
Μόρφω Μπεληγιάννη, 17…+ 3 στιγμές της άνοιξης
Καίτη Πάπαρη, Η παρέκκλιση από το Σύνταγμα
Κωνσταντίνα Γεωργαντά, Ποίηση σαν μαγνητόφωνο
Nof Nasser Eddin, Μεταξύ πατριαρχίας και νεοπατριαρχίας: οι γυναίκες και η αραβική άνοιξη

σκραπ  
Όλγα Καρυώτη, Ερωτευμένα φαντάσματα
Στράτος Φυντανίδης, Σωλήνες
Φωτεινή Βακιτσίδου, Η αίγλη των βουνών
Γιώργος Μανουσέλης, Ψιλή κουβέντα

λεύγα 11  

(Καλοκαίρι 2013)

Σχέδιο εξωφύλλου: Στέλιος Σταματιάδης
Φωτογραφίες: Άρης Γκότζιος, Μάχη Μαρούδα, Χρήστος Χρυσανθόπουλος

Σκίτσα: Γιώργος Μανουσέλης

Γραφιστική επιμέλεια: Γιώργος Ματθιόπουλος

Λεύγα 11: Εξώφυλλο

Αλέκος Λούντζης: Ψωμί και σταφύλια

Η τήξη των υλικών ολοκληρώνεται στη θερινή κουφόβραση. Η πολιτική σαπουνόπερα δεν αντέχεται ούτε από τον πιο σκληρό εθισμό∙ τόσες επαναλήψεις χωρίς διαφημιστικά έσοδα, τόση κινητικότητα στην κεντρική σκηνή, τόση φάρσα στα θεωρεία και στην πλατεία να μην κουνιέται φύλλο. Αν κάποιος είχε ένα σχέδιο, όλα θα βάδιζαν βάσει αυτού…

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Άρης Γκότζιος: Δέκα ημέρες προτέστο στο Ταξίμ

Προτέστο (protesto) στα τουρκικά σημαίνει διαδήλωση, έρχεται από το πλήθος των γαλλικών λέξεων που ενσωματώθηκαν στην τουρκική γλώσσα κατά την ατελή προσπάθεια εκσυγχρονισμού τις τελευταίες δεκαετίες της σουλτανικής οθωμανικής εξουσίας. Η σύγχρονη Τουρκία συγκλονίστηκε συχνά από μεγάλα προτέστα: το κίνημα για την εθνική ολοκλήρωση αρχικά, το εργατικό κίνημα, το κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κίνημα για την αυτοδιάθεση των μειονοτήτων μπόρεσαν κατά καιρούς να φέρουν στους δρόμους δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκους πολίτες έτοιμους να συγκρουστούν με την εκάστοτε κυβέρνηση, ενίοτε να την ανατρέψουν, αλλά και άλλοτε να προκαλέσουν τη φοβισμένη αντίδραση ενός πολιτικού συστήματος που ήταν συνηθισμένο να απαντάει με δικτατορίες και αναστολή της αστικής δημοκρατίας. Στις 30 Μαΐου του 2013 ξεκίνησε από το κεντρικό σταυροδρόμι και την ομώνυμη πλατεία του Ταξίμ και το πάρκο Γκεζί που βρίσκεται ακριβώς δίπλα ένα από τα μεγαλύτερα προτέστο που γνώρισε ποτέ η Τουρκία· στις επόμενες σελίδες συναντιούνται σκέψεις, εικόνες και πρόσωπα αυτών των ημερών, από τη ματιά ενός συνεργάτη της λεύγας που τα έζησε από κοντά.

Στέφανος Βαμιεδάκης: Συλλογικές συμβάσεις εργασίας, επιστροφή στο μέλλον

Με δεδομένη την έλλειψη ελευθερίας στις διαπραγματεύσεις, καθώς υπάρχει ένα απαγορευτικό και αντεργατικό θεσμικό πλαίσιο, η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση που υπέγραψε η ΓΣΕΕ ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να συμβεί, καθώς διασφαλίζει με τον καθολικό χαρακτήρα της το επίδομα γάμου για όλους τους εργαζόμενους: με τον τρόπο αυτό ξεκινάει η μάλλον αμήχανη ανακοίνωση του προέδρου της ΓΣΕΕ, Γ. Παναγόπουλου, λίγες μέρες μετά την υπογραφή της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας στα μέσα Μαΐου. Στη συνέχεια της ανακοίνωσής του, προχωράει σε μια καταγγελία κατά του προέδρου του ΣΕΒ, εξαιτίας της άρνησης του τελευταίου να συνυπογράψει η ένωση της οποίας ηγείται την παραπάνω ΕΓΣΣΕ: «Η λυσσαλέα επίθεση του Προέδρου του ΣΕΒ και η μη υπογραφή της ΕΓΣΣΕ ουσιαστικά δείχνει τη δική τους επιθυμία να καταργηθούν πλήρως οι συλλογικές συμβάσεις και να οχυρωθούν πίσω από τον νόμο». Η ανακοίνωση καταλήγει με μια τυπική αγωνιστική υπόσχεση, με διπλό αποδέκτη: «Εμείς μαζί με αυτούς που υπέγραψαν τη Συλλογική Σύμβαση, τους μικρούς εργοδότες, θα απευθυνθούμε και στον Πρωθυπουργό και στους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων και θα απαιτήσουμε να επανέλθει η μετενέργεια των συλλογικών συμβάσεων και κυρίως η επεκτασιμότητά τους σε όλους τους εργαζόμενους» (http://goo.gl/7KO1Z). Αν ήμασταν στο δημοτικό και κάναμε ανάλυση κειμένου, δεν θα δυσκολευόμασταν να εντοπίσουμε τα καλολογικά στοιχεία στα παραπάνω αποσπάσματα: «επίδομα γάμου», «μετενέργεια», «επεκτασιμότητα». Το δραματικό στοιχείο ωστόσο βρίσκεται αλλού, και δεν είναι άλλο από την απουσία της μεγαλύτερης τριτοβάθμιας εργοδοτικής οργάνωσης.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Κωστής Καρπόζηλος: Μπερδεμένα χωροχρονικά καλώδια

Ένα λογοπαίγνιο με ουσία

H τσαπατσούλικη ιντερνετική δημοσιογραφία υποδέχτηκε με τα συνήθη ενοχλητικά σημεία στίξης την παρέμβαση του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, προέδρου του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, σε μια εκδήλωση του Κύκλου Νέων Επιχειρηματιών, στις 27 Μαΐου. «Γκάφα: Ο Δασκαλόπουλος έπλεξε το εγκώμιο στην…. ΚΝΕ!!!!», τιτλοφορούνταν το, φθαρμένο μέσα στη διαδοχική αναμετάδοση, ειδησάριο των πέντε αράδων, στο οποίο ο αναγνώστης δεν πληροφορούνταν τίποτα επί της ουσίας, αλλά ανακάλυπτε ένα ευφυές λογοπαίγνιο (http://goo.gl/KJVHo). Ο Δασκαλόπουλος, απευθυνόμενους στους φιλόδοξους νέους επιχειρηματίες, παρατήρησε ότι: «η επωνυμία σας, Κύκλος Νέων Επιχειρηματιών, παραπέμπει με τα αρχικά της σε μια διόλου συγγενική οργάνωση, την ΚΝΕ! Και ξέρετε, πιστεύω, πράγματι ότι κι η επιχειρηματική τάξη χρειάζεται την Οργανωμένη Νεολαία της. Μια άλλη νεολαία βέβαια. Προοδευτική, τολμηρή, ανοιχτή στην σύγχρονη εποχή. Μια νεολαία που να διαθέτει την αγωνιστικότητα, την ενότητα δράσης και την κοινή πίστη της ΚΝΕ – χωρίς τις ιδεοληψίες της. Η νέα επιχειρηματικότητα χρειάζεται μία τέτοια δύναμη κρούσης για να μορφοποιηθεί» (ΣΕΒ: http://goo.gl/29sfn).

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Χλόη Πετρίδου: Ένα, δύο, τρία, γ...ται η διαιτησία!

Στις 7 Μαΐου 2013, μια σλοβάκικη τράπεζα, η Πόστοβα Μπάνκ, και η κυπριακή εταιρεία-μέτοχός της, Ιστροκάπιταλ, ανακοίνωσαν ότι ενάγουν την Ελλάδα ενώπιον διαιτητικού δικαστηρίου, ζητώντας 200 εκ. ευρώ ως αποζημίωση για το υποχρεωτικό «κούρεμα» των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που κατείχαν (Bondholders pursue Greece over debt haircut). Οι απαιτήσεις τους βασίζονται αντίστοιχα στις διμερείς επενδυτικές συμφωνίες που έχει υπογράψει η Ελλάδα με τη Σλοβακία και την Κύπρο, και συγκεκριμένα στις διατάξεις που προστατεύουν τις επενδύσεις από απαλλοτριώσεις. Η Αργεντινή υποχρεώθηκε από πρόσφατες διαιτητικές αποφάσεις να πληρώσει 400 εκ. δολάρια σε επενδυτές για τα οικονομικά μέτρα που έλαβε κατά τη διάρκεια και μετά από τη χρεοκοπία του 2001 (Argentina is putting international arbitration to the test). Κι αν δεν είχε κερδίσει κάποιες από τις εναντίον της υποθέσεις, το ποσό αυτό θα μπορούσε να έχει ξεπεράσει το ένα δισ.

Αλμπέρτο Μπόνετ: Τιμωρία και ανταμοιβή. Αργεντινή: 12 χρόνια μετά (Συνέντευξη στην Κατερίνα Νασιώκα)

Ο John Holloway γράφει στο μήνυμα αλληλεγγύης προς τους εξεγερμένους στην Τουρκία: «Taksim Tahrir Σύνταγμα Puerta del Sol Plaza de Mayo Zuccotti Square St. Paul’s. Παντού σε όλον τον κόσμο χορεύουμε στους δρόμους. Χορεύουμε με οργή, με χαρά, νεκροθάφτες πάνω στους τάφους των αφεντικών μας». Η ροή της εξέγερσης και των ταραχών που ξεσπούν σε ολόκληρο τον κόσμο γκρεμίζει τα σύνορα. «Ακούσατε; Είναι ο ήχος του κόσμου σας που καταρρέει. Είναι ο ήχος του δικού μας που αναβιώνει», ανακοίνωναν οι ζαπατίστας στις 21.12.2012 μετά από έξι χρόνια σιωπής. Ωστόσο, μέσα στην κρίση που ανοίγει ως δυνατότητα, παρακολουθούμε επίσης τη βίαιη και γρήγορη οργάνωση της αντεπανάστασης. Το να σκεφτούμε την κρίση-ως-ρήξη και όχι ως-αναδιάρθρωση σημαίνει να δούμε πώς διαμορφώνονται οι όροι της ταξικής πάλης σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο και

με ποιους τρόπους το κεφάλαιο και το κράτος ανασυγκροτούνται και αντεπιτίθενται για να κλείσουν τις ρωγμές της εξέγερσης. Η συνέντευξη με τον Αργεντινό ακτιβιστή και θεωρητικό Alberto Bonnet ακολουθεί αυτήν την κατεύθυνση. Τι συμβαίνει στην Αργεντινή δέκα χρόνια μετά την έκρηξη της κοινωνικής οργής του 2001; Ανασυντίθεται και με ποιόν τρόπο η διαδικασία καπιταλιστικής συσσώρευσης; Ποιος είναι ο ρόλος των προοδευτικών (αριστερών) κυβερνήσεων; Ποια είναι σήμερα η σχέση των εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης και των παραγωγικών πρωτοβουλιών με το κράτος;

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Λεύγα 11: Πλησιάζει

Η ενδέκατη λεύγα θα αρχίσει να διανύεται την Παρασκευή 28 Ιουνίου, στο τραπεζάκι του περιοδικού στο 17ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ.

Μέχρι τότε... διαβάστε ολόκληρο το 9ο τεύχος της λεύγας online!

λεύγα 

About | Διακίνηση (updated)| Συνδρομές | Disclaimer

Κώστας Σπαθαράκης: H κυρία Άρτεμις

Θυμάστε τις λίστες με τα ονόματα των «πνευματικών ανθρώπων» που στήριζαν το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα διαβλέποντας τα διακυβεύματα της εποχής εκείνης; Είναι μια φυσική εξέλιξη των πραγμάτων: μαζί με την εν αναμονή κυβέρνηση της αριστεράς πρέπει να οικοδομηθεί και μια συμμαχία ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης που θα συστρατεύονται στον καλόν αγώνα. Αλλά δεν είναι ωραίο να το βλέπεις, έτσι φάτσα φόρα, να φτιάχνεται κομμάτι κομμάτι. Χωρίς να είναι ακριβώς ιδιοτελές, αφού δεν υπηρετεί μόνο τους δικούς μας, χωρίς να είναι εντελώς αφελές, αφού ζυγιάζει σωστά, κατακρίνοντας το βαλτωμένο τοπίο της «πνευματικής μας ζωής». Όμως έχει κάτι το φορτικό, κάτι κουραστικό, σαν φλύαρος φίλος που μιλάει για πράγματα που δεν σε νοιάζουν (που σου λέει ας πούμε για τις εξαίρετες σπουδές θεωρίας της λογοτεχνίας που έκανε στο εξωτερικό μια φίλη του, και τώρα γράφει πολύ ωραία γιατί έμαθε τόσα πράγματα κ.λπ. κ.λπ.). Λοιπόν δεν είναι καθόλου όμορφη διαδικασία όλη αυτή, να τη βλέπεις μπροστά σου εννοώ. Ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει. Πρέπει και να το συζητάμε κιόλας;

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Έλια Χαρίδη: Γευστικές διαδρομές και γλωσσικές επιτελέσεις: μεταξύ πρωτόγονου και πολιτισμένου

«Θα μάθετε κι εσείς να υποκλίνεστε τόσο βαθιά όσο και το αφεντικό σας;», ρωτάει περιπαιχτικά και χαιρέκακα η ηλικιωμένη κυρία του διπλανού στενού, η οποία, εν αναμονή πελατών για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια του γιου της, σκοτώνει την ώρα της παρακολουθώντας και σχολιάζοντας κάθε κίνηση τριγύρω. Και δεν έχει άδικο. Εδώ και τρία χρόνια περίπου, η μικρή οικογενειακή επιχείρησή της γειτονεύει με αυτήν του πολυτελούς εστιατορίου, που ένα μεσόκοπο ζευγάρι από κάποια μεγάλη πόλη της Βόρειας Ιταλίας ήρθε να εγκαταστήσει σε ένα από τα κεντρικά σοκάκια της Ερμούπολης. Ο καλοκαιρινός κοσμοπολιτισμός της κυκλαδίτικης πρωτεύουσας, με τα γιοτ και τις θαλαμηγούς να κάνουν το λιμάνι να ασφυκτιά από κατάρτια και πετρελαιοκηλίδες και τους ιδιοκτήτες τους να περιφέρονται με τις αέρινες, ανοιχτόχρωμες φορεσιές τους προς αναζήτηση τέρψης, φαίνεται πως υποσχόταν, αν όχι μυθικά κέρδη, τουλάχιστον αρκετά ώστε να αντισταθμιστούν τα πενιχρά εισοδήματα του χειμώνα που πλησίαζε και να εξασφαλιστεί η λειτουργία του καταστήματος για το επόμενο καλοκαίρι. Γιατί η Σύρος μπορεί να φημίζεται για τους ντόπιους πλοιοκτήτες και μεγαλοεισοδηματίες της, όπως βιαζόταν να μας ενημερώσει συχνά πυκνά το ιταλοφερμένο αφεντικό, όταν κάποιος από αυτούς τους «σημαντικούς ανθρώπους» ερχόταν να γευματίσει, αλλά οι εργάτες και οι δημόσιοι υπάλληλοι του νησιού υπερτερούσαν κατά πολύ τους μήνες της χειμερινής περιόδου. Η ηλικιωμένη κυρία του διπλανού στενού λοιπόν είχε δίκιο. Το ειρωνικό ύφος της ερώτησής της στόχευε ακριβώς στο να χλευάσει το προφίλ που υιοθετούσε το συγκεκριμένο εστιατόριο, προκειμένου να δελεάσει την εκλεκτή πελατεία του, κολακεύοντας την υψηλή καταγωγή της και επαινώντας τους καλούς της τρόπους. Και η μορφή του σερβιτόρου, αποτελώντας μια ορατή συμπύκνωση των πρακτικών λειτουργίας της επιχείρησης, δεν μπορούσε παρά είναι ευάλωτη στα υποτιμητικά σχόλια της παρατηρητικής αυτής γειτόνισσας.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Κώστας Περούλης: Ο «πολιτικός» Λευτέρης Βογιατζής, μια σπουδή στα χίλια πρόσωπα της εξουσίας

Ο Λευτέρης Βογιατζής αποφάσισε να εκτεθεί η σορός του με το μουστάκι του Ρουτ στο πρόσωπο, στο κέντρο του σκηνικού της παράστασης του Θερμοκηπίου του Χάρολντ Πίντερ που ανέβασε το 2012 και θα ξανανέβαζε αυτήν την άνοιξη, ντυμένος συγχρόνως μέσα στο φέρετρό του με το κοστούμι του Τίνκερ από το Καθαροί, πια της Σάρα Κέην που έπαιξε το 2001, και κρατώντας το πρόγραμμα-έργο της παράστασης μέσα στα σταυρωμένα του χέρια. Για έναν τελειομανή στη σημειολογία του σκηνοθέτη, η δήλωσή του αυτή συνιστά μια περιοδολόγηση της εργογραφίας του που, επιλεγμένη από μια μακρά πορεία που κρατά από το 1982, ζητά να ερμηνευθεί.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Μόρφω Μπεληγιάννη: 17…+ 3 στιγμές της άνοιξης

Η Διοικητική Επιτροπή του Εργατικού Κέντρου Πειραιά την 1η Μαΐου 1919 συνέστησε «εις όλους τους εργάτας να αποφύγουν οιανδήποτε κίνησιν ή εκδήλωσιν διά το παρόν έτος κατά την Πρωτομαγιάν και αρκεσθώσιν εάν το κρίνωσιν αι οργανώσεις των σκόπιμον εις μίαν διά ψηφίσματος διαμαρτυρίαν κατά της κρατούσης Κεφαλαιοκρατίας συνοδευομένην με τους συναδελφικούς προς τους εργάτας όλου του κόσμου χαιρετισμών των». Ο απεργιακός «διάκοσμος» του φετινού Μάη υποστηρίχθηκε –από πλείστους όσους– ότι έφερε κάτι από το «γούστο» του παλιού, υπό την έννοια ότι το «παλιό αντικείμενο»-απεργία, διαμεσολαβημένο από τη νομιμότητα, φάνηκε να χάνει τις πρωτογενείς του λειτουργίες ως κλαδική ή/και γενικευμένη διακοπή της παραγωγής, δηλαδή της παραγωγής εμπορευμάτων με χρηστική και ανταλλακτική αξία και να αποκτά σχεδόν αποκλειστικά αξία «αισθητική», αξία παράγωγη, αξία συμβολική.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Καίτη Πάπαρη: Η παρέκκλιση από το Σύνταγμα

Στις 28 Μαΐου 1932 δημοσιεύεται στο περιοδικό Εργασία ένα άρθρο του φιλελεύθερου βουλευτή Λ. Μακκά με τίτλο «Διά να σωθούν το κράτος και η κοινωνία πρέπει να παρεκκλίνωμεν από το σύνταγμα». Το άρθρο αυτό αφορά την πρόταση από τους βουλευτές του κόμματος των Φιλελευθέρων, Μακκά, Βαρβαγιάννη και Κωστόπουλο, για αναθεώρηση του Συντάγματος με την υιοθέτηση του περίφημου άρθρου 48 του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης περί κατάστασης εκτάκτου ανάγκης.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Κωνσταντίνα Γεωργαντά: Ποίηση σαν μαγνητόφωνο, Η Έρημη Γη (1984) του Ηλία Λάγιου

Η γοητεία ενός μεγάλου ποιήματος σαν την Έρημη Χώρα (1922) του Θ. Σ. Έλιοτ είναι ότι μας προσφέρει μια αφήγηση στην οποία μπορούμε να γίνουμε έμπρακτα κοινωνοί. Προσφέροντάς μας μια λίστα με σημειώσεις πάνω στο κείμενό του, ο Έλιοτ δημιούργησε την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε ως αναγνώστες να ακολουθήσουμε τα ίχνη του ποιήματος, να βρούμε τις ρίζες του και να το καταλάβουμε, ενώ την ίδια ακριβώς στιγμή το κείμενο μας παραπλανά και εξασφαλίζει τον ρόλο μας ως παιγνίων σε ένα παιχνίδι, καθώς τα έργα που υπάρχουν στη λίστα ίσως οφείλονται σε τυχαίες συναντήσεις. Ο αναγνώστης όμως αναγνωρίζεται και ελευθερώνεται. Η ανταμοιβή έρχεται όταν αυτό που λαμβάνουμε είναι μια τελικώς ολοκληρωμένη αφήγηση της οποίας εμείς έχουμε συμπληρώσει τα κενά, γιατί το ποίημα έχει έρθει ως απάντηση στην ανάγκη μας για νόημα. Θυμόμαστε έτσι ξανά τι σημαίνει να δημιουργεί κανείς και μέσω της δημιουργίας να αντιστέκεται, όπως ο Στεφάν Εσέλ έγραψε στο πρόσφατο Αγανακτήστε (2011).

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Nof Nasser Eddin: Μεταξύ πατριαρχίας και νεοπατριαρχίας: οι γυναίκες και η αραβική άνοιξη

Η εμπειρία, και ιδίως οι διαφορετικές εμπειρίες των γυναικών, καθώς και οι τρόποι αντίστασης που επιλέγουν ανάλογα με την ταξική θέση, το μορφωτικό επίπεδο, την εθνικότητα, την ηλικία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την οικογενειακή τους κατάσταση, είναι ένα θεμελιώδες ζήτημα για τον φεμινισμό. Ο φεμινισμός αποτελεί ένα κοινωνικό, πολιτικό και προσωπικό κίνημα που επιχειρεί να προσεγγίσει ακριβώς αυτή τη γυναικεία εμπειρία και να αναδείξει τις πολιτικές προεκτάσεις της καθημερινής προσωπικής εμπειρίας των γυναικών. Εδώ θα επικεντρωθώ στον ρόλο των γυναικών στις πρόσφατες εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, θέμα που με αφορά και προσωπικά, αφού κατάγομαι από την Παλαιστίνη και έχω ζήσει εκεί μεγάλο μέρος της ζωής μου. Στον αραβικό κόσμο, η πατριαρχία λειτουργεί τόσο στο επίπεδο της οικογένειας όσο και σε εκείνο του κράτους, και οι δύο μορφές καταπίεσης βρίσκονται σε μια διαρκή αλληλεπίδραση. Θα εξετάσουμε λοιπόν τους τρόπους αντίστασης και τις εμπειρίες των γυναικών στην αραβική άνοιξη, προχωρώντας σε μια αποτίμηση της θέση των γυναικών μετά τις εξεγέρσεις.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Όλγα Καρυώτη: Ερωτευμένα φαντάσματα

Την κυρία Πολυξένη, μια συντηρητική φαινομενικά μανδάμ με μαλλί κράνος, απόχρωσης σαντρέ, που έλεγες ότι το κεφτεδάκι είναι η φυσική απόληξη των παχουλών δαχτύλων της, αλλά γεμάτη εφηβικό πάθος και δίψα για έρωτα, την είχα γνωρίσει στην Καβάλα. Νόμιζα ότι θα ήταν κάποιο εξωτικό μέρος όπου θα λάμβαναν χώρα αποκρυφιστικές τελετές. Αλλά δεν ήταν παρά μια ακόμα επαρχιακή πόλη αυτής της χώρας που με βεβαιότητα μπορώ να πω ότι δεν είναι το Μεξικό.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Λεύγα 10

19.990 λεύγες υπό τη θάλασσα and the sky is the limit. Η εξέγερση χαμογελάει αμήχανα την ώρα που ξηλώνονται τα αγάλματα για να γίνουν πρώτες ύλες στις χοάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκεί που το κράτος και η αγορά συναντιούνται παράγοντας καπιταλισμό, και καταιγισμό, ιδεών. Οι συσκευές αντιβαρύτητας λίγα έχουν να προσφέρουν στους εργαζόμενους με μπλοκάκι που ακροώνται την 5η «του λύκου», εξακολουθούν να διαβάζουν Μπρεχτ και να εποφθαλμιούν ιπτάμενα αμάξια. Ευαγή ιδρύματα φιλοδοξούν να καλύψουν την  παραφωνία, αλλά η φημολογούμενη καλή νομοθέτηση αδυνατεί να προσελκύσει δυνάμεις πέραν ενός κατακερματισμένου κέντρου, του συμπαθούς κροκόδειλου και του οδοντίατρου που μάχεται τους τραπεζίτες. Στον αντίποδα, δαιμόνιοι κατασκευαστές ιστολογίων επιδίδονται σε κατοπτρικές πολιτικές σχολιασμού, ο κύριος Ψ. πυροβολεί κινούμενους καθρέφτες και ο κύριος Λαζαρίδης ατενίζει στον καθρέφτη τον κύριο Χόροβιτς. Ή μήπως το ανάποδο; Ένας αντικατοπτρισμός που παράγει παιδιά και «παιδιά», ιερόδουλες που μεταμορφώνονται σε καταληψίες και τανάπαλιν, σχεδιάσματα εκείνου του μέλλοντος που πρώτες ύλες, σκραπ και αναλώσιμα θα συνθέτουν τα κόμιξ της σημειωτικής με την ψιλή κουβέντα.

Διαβάστε από τη λεύγα 10

Μόρφω Μπεληγιάννη: Η πέμπτη «του λύκου» ή αλλιώς εργαζόμενος με μπλοκάκι
Κωστής Καρπόζηλος, Οι δικοί μας Χόροβιτς, Αναζητώντας τα ίχνη του Χρύσανθου Λαζαρίδη.
[πλήρη κείμενα]

Τα περιεχόμενα του πιο πρόσφατου τεύχους (και ολόκληρα προηγούμενα τεύχη) στο levga.gr· η πιο πρόσφατη λεύγα στα βιβλιοπωλεία, στους διακινητές της και στο levgamag@gmail.com, όπου και συμβολές, συμβουλές, συνεργασίες και διαφωνίες. 

Λεύγα 10: Περιεχόμενα

Ελένη Κυραμαργιού, Το χαμογελαστό πρόσωπο της εξέγερσης

πρώτες ύλες 
Στέφανος Βαμιεδάκης, Μεταξύ κράτους και αγοράς: η ανάδυση του τρίτου πόλου
Μόρφω Μπεληγιάννη, Η πέμπτη «του λύκου» ή αλλιώς εργαζόμενος με μπλοκάκι
Νίκος Τσιβίκης, Αγάλματα, καλώδια και καπάκια υπονόμων
Χλόη Πετρίδου, «Καλή νομοθέτηση»: καλή για ποιον;
Κωστής Καρπόζηλος, Οι δικοί μας Χόροβιτς: Αναζητώντας τα ίχνη του Χρύσανθου Λαζαρίδη

κοντραντούκτο  

Κυριάκος Μινωτής, Γιατί δεν υπάρχουν συσκευές αντιβαρύτητας και ιπτάμενα αμάξια ή η έρευνα ως αντικείμενο μάρκετινγκ

αναλώσιμα  

Λαυρέντης Ανδρέου, Τα «παιδιά» είναι παιδιά

Βασίλης Κόκκοτας, Οι μιαρές ιερόδουλες της Βίλας «Αμαλία» και η έντεχνη καλλιέργεια των επιστρατευμένων φόβων

Γιάννης Βογιατζής, Σημειώσεις για μια παράσταση 

Στέφανος Βαμιεδάκης, Οι πενήντα αποχρώσεις του κέντρου

Βλάσης Μισσός, Καπιταλισμός ιδεών

Robert Spittlehouse, Rock Monkey

σκραπ  

Αλέξης Φαρμάκης, Πολιτική σχολιασμού

Βιβή Αντωνογιάννη, Ο κ. Ψ

Γιώργος Μανουσέλης, Ψιλή κουβέντα

λεύγα 10  

(Άνοιξη 2013)

Σχέδιο εξωφύλλου: Ιωάννα Κεντρή

Σκίτσα: Γιώργος Μανουσέλης

Γραφιστική επιμέλεια: Γιώργος Ματθιόπουλος

Λεύγα 10: Εξώφυλλο

Σάββατο 6/4: Πάρτυ για τη 10η Λεύγα (one day to go)

Ενώ απομένουν 19.990 λεύγες για να βγούμε στην επιφάνεια, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του νέου τεύχους της λεύγας και για την οικονομική στήριξη του επόμενου, σας προσκαλούμε σε πάρτυ, 

το Σάββατο 6 Απριλίου στο Στέκι Μεταναστών-Κοινωνικό Κέντρο, Τσαμαδού 15.

Η συμμετοχή στο πάρτυ προϋποθέτει την ανάλογη προετοιμασία. 

Διαβάστε online ολόκληρο το τεύχος 8.

Ελένη Κυραμαργιού: Το χαμογελαστό πρόσωπο της εξέγερσης

[από την έντυπη λεύγα 10 (Άνοιξη 2013), σ.2-3]

Εικόνα πρώτη: Βίλα Αμαλίας, Αχαρνών και Χέυδεν, Αθήνα, Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2013.

Μαυροντυμένα αγόρια και κορίτσια, φωνάζοντας συνθήματα «το δίκιο το έχουν οι εξεγερμένοι και όχι οι ρουφιάνοι και οι προσκυνημένοι», και υψώνοντας τις γροθιές τους, οδηγούνται στην κλούβα των ΜΑΤ. Η κρατική καταστολή έχει βρει τον νέο μεγάλο εχθρό στις καταλήψεις και τα κοινωνικά κέντρα, από τα οποία απειλείται η κοινωνία. Η ανακατάληψη της Βίλας Αμαλία έχει μόλις τερματιστεί, ο χώρος εκκενώνεται και οι συλληφθέντες-υποστηρικτές του εγχειρήματος δεν δείχνουν να πτοούνται από την ταλαιπωρία, ατομική και συλλογική, που θα ακολουθήσει την προσαγωγή, η οποία σε πολύ λίγο θα μετατραπεί σε σύλληψη, ενώ η παραπομπή σε εισαγγελέα και ανακριτή με τον κουκουλονόμο φαντάζει μονόδρομος. Σχεδόν με σιγουριά, θα έλεγα ότι όλα τα πρόσωπα των συλληφθέντων ήταν χαμογελαστά, όμως τα χαρακτηριστικά τους ήταν σβησμένα, πρόχειρα μουτζουρωμένα στις συγκεκριμένες φωτογραφίες.

Εικόνα δεύτερη: αμαξοστάσιο Μετρό, Σεπόλια, Αθήνα, Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2013.

Οι απεργοί του μετρό, φορώντας τις πορτοκαλί νιτσεράδες τους και κρατώντας τα φύλλα της επίταξης, που έχουν μόλις παραλάβει, συγκεντρώνονται για ακόμη μια μέρα στο αμαξοστάσιο. Ίσως την τελευταία αυτής της κινητοποίησης. Λιγοστοί αλληλέγγυοι από συλλογικότητες της αριστεράς και βουλευτές της αντιπολίτευσης έχουν φτάσει για να στηρίξουν τον αγώνα τους, που, μετά την επίταξη, έχει περάσει σε μια κρίσιμη καμπή. Οι φωτογραφίες από το αμαξοστάσιο δεν προδιαθέτουν για σύγκρουση. Χαμογελαστοί και χαλαροί οι απεργοί, περισσότερο σκυθρωποί και βρεγμένοι από την ξαφνική νεροποντή οι συμπαραστάτες. Τα ΜΑΤ παρακολουθούν από απόσταση, σίγουρα όχι σε κατάσταση ετοιμότητας. Εξάλλου η σύγκρουση δεν έγινε, γιατί το κίνημα παρακοιμήθηκε και η εξουσία έδρασε ανενόχλητη.

Το τελευταίο διάστημα σε κάποια ειδησεογραφικά σάιτ, τα ρεπορτάζ πλαισιώνονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν υποκατασταθεί από φωτορεπορτάζ. Πολιτικές εκδηλώσεις, απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις καλύπτονται από δεκάδες φωτογραφίες που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο. Επαγγελματικές φωτογραφίες, όμορφα πρόσωπα, συνήθως χαμογελαστά και όχι σκυθρωπά και αντίστοιχα με την αποτυχία της κινητοποίησης στην οποία συμμετέχουν, συνοδευόμενα από την κατάλληλη μουσική υπόκρουση. Η νέα μόδα ορίζει και εκτενή φωτογραφικά αφιερώματα από τα κινηματικά πάρτυ και τις κοινωνικές εκδηλώσεις των ποικίλων συλλογικοτήτων, απ’ όπου ακόμη περισσότερες φωτογραφίες-πορτρέτα των παριστάμενων αποτυπώνουν το κλίμα της βραδιάς. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν τη διάδοση των παραπάνω φωτογραφιών, ενώ προσθέτουν μια σειρά από απολίτικα σχόλια και πρόχειρες εξυπνάδες πλάι στις φωτογραφίες που αναρτώνται. Οι μεγαλύτερες μάχες της αριστεράς είναι πλέον διαδικτυακές και δίνονται στο facebook, αφού η μάχη της κοινωνίας κερδήθηκε στις τελευταίες εκλογές.

Πλάι στα σάιτ αυτά συνεχίζει να υπάρχει το indymedia με το μαύρο του φόντο, τις ανακοινώσεις τύπου «όλοι κάτω τώρα», αλλά κυρίως τα πιξελιασμένα του πρόσωπα. Συστηματικά, με επιμέλεια και μεθοδικότητα, οι συντάκτες των κειμένων σβήνουν τα χαρακτηριστικά όσων απεικονίζονται στις φωτογραφίες που αναρτώνται, «γιατί δεν πρέπει μόνοι μας να δίνουμε στο κράτος τα πρόσωπα των συντρόφων μας». Φωτογραφίες λιγότερο επαγγελματικές, λιγότερο προσεγμένες αλλά επιμελώς μουτζουρωμένες. Ταυτόχρονα, η πρακτική αυτή φανερώνει μια διαφορετική αντίληψη δράσης και προσδίδει στις φωτογραφίες μια άλλη διάσταση∙ σημασία έχει το γεγονός που απεικονίζουν και όχι οι συμμετέχοντες, που δεν μπορούν να αναγνωριστούν.

Σε μια περίοδο που οι περισσότερες δράσεις μοιάζουν ανίκανες να σταματήσουν τη βία και τον αυταρχισμό της εξουσίας που πολλαπλασιάζεται, την κοινωνική πόλωση που συνεχώς εντείνεται και την καταστολή που επεκτείνεται σε χώρους που μέχρι στιγμής είχαν μείνει ανέπαφοι, αυτό που λείπει δεν είναι σίγουρα ένα φωτογενές πρόσωπο που θα γράφει στη κάμερα και θα έχει αποστηθίσει τα σωστά τσιτάτα. Η νοοτροπία και η αντίληψη της αριστεράς των προσωπικοτήτων είναι πλέον αντικοινωνική και επιζήμια. Οι πολιτικές κινητοποιήσεις και η ενημέρωση ή το ρεπορτάζ γύρω από αυτές δεν μπορούν να υποκατασταθούν από φωτογραφικά στιγμιότυπα που συνθέτουν «άλμπουμ δράσεων», που χαζεύουμε μετά το τέλος τους στην οθόνη του υπολογιστή. Οι φωτογραφικές μηχανές και τα πληκτρολόγια των υπολογιστών δεν προσφέρουν το συλλογικό πνεύμα και το όραμα που χρειάζεται η πορεία προς την αλλαγή. Τη στιγμή της εξέγερσης θα χρειαστεί το χαμογελαστό πρόσωπο, που δεν θα μουτζουρωθεί, ακόμη και στο λινκ του indymedia, και θα γράψει στο βρώμικο τζάμι της κλούβας των ΜΑΤ «σ’ αγαπώ», αλλά μέχρι εκείνη τη στιγμή ας σβήσουν τα φλας.

Στέφανος Βαμιεδάκης: Μεταξύ κράτους και αγοράς: η ανάδυση του τρίτου πόλου

Το κενό που δημιουργεί η προϊούσα κατάρρευση του «κοινωνικού κράτους» στη θαυμαστή περίπτωση της Ελλάδας οδηγεί σε μετατοπίσεις και ανασημασιοδοτήσεις μιας σειράς λειτουργιών και δράσεων που σχετίστηκαν ιστορικά με αυτό. Το κενό αυτό δεν καλύπτεται, γιατί παρά τη διαδεδομένη αντίληψη περί απέχθειας της Φύσης για το «κενό», δεν συμβαίνει απαραίτητα το ίδιο στο κοινωνικό πεδίο. Ο δημόσιος τομέας, νόθο παιδί της Μεταπολίτευσης και της σοσιαλμανίας, συρρικνώνεται γιατί είναι δαπανηρός, αντιπαραγωγικός, αναποτελεσματικός, εκφυλισμένος, συντεχνιακός. Κύριο θύμα των νέων επιτακτικών δημοσιονομικών προτεραιοτήτων, η λεγόμενη κοινωνική πρόνοια αλλάζει χαρακτήρα και φορείς, ενώ το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και στην περίπτωση της εκπαίδευσης.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Μόρφω Μπεληγιάννη: Η πέμπτη «του λύκου» ή αλλιώς εργαζόμενος με μπλοκάκι

Όσοι έχουν περάσει χρόνια ή έστω μήνες της ανήλικης ή ενήλικης ζωής τους στα ωδεία είναι πολύ πιθανό να θυμούνται ότι τα περισσότερα εγχειρίδια ιστορίας και θεωρίας της μουσικής δεν παραλείπουν να υπογραμμίζουν την κομβική σημασία του «συγκερασμού» στην αρμονία της μουσικής. Σταθμός στη διαδικασία της εναρμόνισης υπήρξε ο μερικός συγκερασμός, ο οποίος, αν και είχε ήδη επιλύσει μια σειρά αρμονικών διαφωνιών, εξακολουθούσε να παρουσιάζει ένα βασικό κουσούρι: η απόσταση μεταξύ δύο τονικών φθόγγων ήταν μεγάλη και έτσι, όταν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ένα διάστημα πέμπτης (σολ δίεση – ρε δίεση), αυτό να είναι έντονα «φάλτσο». Το ενοχλητικό και παράταιρο αυτό διάστημα έχει καταγραφεί στα «κιτάπια» της μουσικής ιστορίας ως πέμπτη «του λύκου». Ο πλήρης μουσικός συγκερασμός δεν άργησε όμως να ολοκληρωθεί, προκειμένου αφενός να αρθεί και αυτό το κακόηχο μουσικό διάστημα και αφετέρου να γεννηθούν τονικότητες αρμονικές. 

Νίκος Τσιβίκης: Αγάλματα, καλώδια και καπάκια υπονόμων

[από την έντυπη λεύγα 10 (Άνοιξη 2013), σ. 15-20]

Στις 15 και 16 Μαΐου του 1871, η Παρισινή Κομμούνα εκτελεί ίσως το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της δίμηνης διακυβέρνησής της. Μια τεράστια σκαλωσιά και ένα ειδικά κατασκευασμένο βίντσι τοποθετούνται γύρω από τον μνημειακών διαστάσεων κίονα της πλατείας Βεντόμ, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το χάλκινο άγαλμα του Ναπολέοντα Α΄. Μπροστά από το βάθρο του κίονα, όλη τη νύχτα εργάτες ξεφόρτωναν κάρα κοπριάς, κατασκευάζοντας μια πλατφόρμα που θα δεχτεί τον κίονα κατά την πτώση του, ενώ άλλοι, μαρμαράδες και λιθοξόοι, κρυμμένοι σε ένα παραβάν στη γένεση του κίονα, τον πελεκούσαν για να υπονομεύσουν τη στατικότητα και να κάνουν ευκολότερη την πτώση. Τεράστιοι κάβοι δέθηκαν σε διάφορα ύψη του κίονα καταλήγοντας σε τροχαλίες που θα έδιναν την αναγκαία έλξη για να τον φέρει κάτω. Οι ανταποκριτές των ξένων εφημερίδων που βρίσκονται στο Παρίσι εκείνες τις μέρες μεταφέρουν στο αναγνωστικό κοινό τους την «παράνοια» των κομμουνάρων και του λάου του Παρισιού, που συρρέει κατά χιλιάδες για να παρακολουθήσει την κυριολεκτική πτώση ενός τυράννου, και σχολιάζουν περιπαιχτικά την αποτυχία της πρώτης μέρας, όταν ο κίονας αρνήθηκε να ενδώσει στις μηχανικές απόπειρες του στρατού των πολιτών του Παρισιού, γεγονός που ανάγκασε τους υπεύθυνους να ανανεώσουν το ραντεβού για την επόμενη. Τελικά ο τύραννος και η κολόνα του έπεσαν και πάνω στα συντρίμμια του οι υπερασπιστές του ελεύθερου Παρισιού έβγαλαν μερικές από τις τελευταίες τους αναμνηστικές φωτογραφίες.

Στις 9 Απρίλη 2003, στην κεντρική πλατεία αλ Φιρντούς της Βαγδάτης και ενώ ο ορίζοντας σκοτείνιαζε από υπουργεία, δημόσιες υπηρεσίες και μουσεία που είχαν παραδοθεί στις φλόγες και στη λεηλασία, ένα γερανοφόρο τεθωρακισμένο Μ-88 του Μηχανικού του Πεζοναυτών των ΗΠΑ σταθμεύει κοντά στο κολοσσιαίο χάλκινο άγαλμα του δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν. Ένας μικρός αριθμός Ιρακινών έχουν μαζευτεί γύρω από το άγαλμα και με την ενθάρρυνση των ξένων δημοσιογράφων που διαμένουν στο παρακείμενο κεντρικό ξενοδοχείο προσπαθούν με μια βαριοπούλα και ένα σκοινί να ρίξουν τη μεταλλική εικόνα του τυράννου. Ο διοικητής της μονάδας των Πεζοναυτών αντιλαμβάνεται ότι έχει μια μοναδική ευκαιρία, μια φότο οπορτούνιτι, για μια εντυπωσιακή ιστορία που θα προβληθεί από όλα τα ΜΜΕ, και δίνει εντολή στον κυβερνήτη του γερανοφόρου να «βοηθήσει» τους ιρακινούς να ρίξουν το άγαλμα. Το τηλεοπτικό ρεπορτάζ θα μεταδοθεί ζωντανά σε όλο τον κόσμο και για τις επόμενες 24 ώρες θα παίξει σε κανάλια όπως το Φοξ και το CNN σε συνεχείς επαναλήψεις κάθε πέντε περίπου λεπτά, συμβολίζοντας το τέλος του πολέμου, που τελικά άργησε πολύ να έρθει. Χρόνια μετά, στρατιώτες των κατοχικών συμμαχικών δυνάμεων του Ιράκ συνεχίζουν περιστασιακά να εμφανίζονται επιδεικνύοντας με καμάρι ως τρόπαιο τμήματα από τον χάλκινο αυτόν ανδριάντα του Σαντάμ και επιχειρώντας να πιάσουν μια καλή τιμή σε διαδικτυακές δημοπρασίες.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της δεύτερης μέρας του Δεκέμβρη του 2012, σε ένα απόμερο σημείο λίγο έξω από το κέντρο των Χανίων, γνωστό για την πανοραμική θέα της πόλης, ένας νεαρός – ίσως και περισσότεροι– με βαριοπούλα και μεγάλους κόφτες προσπαθεί να ξεστελιώσει από τη τσιμεντένια βάση της την χάλκινη προτομή ενός αγνώστου με καπέλο αξιωματικού και πουλάδα στο πέτο. Μετά από μερικά χτυπήματα το χάλκινο κεφάλι πέφτει και μπαίνει στην καρότσα που θα το μεταφέρει στο χυτήριο, όπου το αδιάφορο έργο τέχνης θα μετατραπεί και πάλι στα μερικές δεκάδες ευρώ που κάποτε άξιζε η ανακυκλώσιμη πρώτη ύλη του. Η τοπική κοινωνία όμως, το επίσημο ελληνικό κράτος και κυρίως τα ΜΜΕ δεν μοιράστηκαν τον ενθουσιασμό του νεαρού για το πετυχημένο νυχτοκάματο, καθώς στα χαρακτηριστικά του χάλκινου προσώπου αλλά και στην μαρμάρινη επιγραφή που το συνόδευε διάβαζαν το όνομα ενός ήρωά τους, του Χανιώτη σμηναγού Κώστα Ηλιάκη, που σκοτώθηκε το 2006 σε «εικονικές» αερομαχίες με τουρκικά μαχητικά. Μια πρωτοφανούς κλίμακας, για τέτοια περίπτωση, επιχείριση εξαπολύεται προκειμένου να ανευρεθεί η προτομή και ο δράστης. Λίγες μέρες μετά προτομή και νεαρός βρίσκονταν στα χέρια της Αστυνομίας, με τον δεύτερο να εξηγεί ότι η οικονομική του κατάσταση τον ώθησε στην απόπειρα ανακύκλωσης του χαλκού της πρώτης.

Οι τρεις παραπάνω ιστορίες χειρισμού μνημείων και δημόσιων σημάτων σε μια πρώτη ανάγνωση μοιάζουν άνισες. Η γεμάτη συμβολικές αναφορές συνείδησή μας βρίσκει εύκολα κατανοητή και αναγνωρίσιμη την ερμηνεία των δύο πρώτων συμπεριφορών. Οι επαναστάτες (μαζί και οι αντεπαναστάτες) πάντοτε θα συντρίβουν τα μνημεία που υμνούν τους καταπιεστές τους, και το γκρεμισμένο από τους κομμουνάρους χάλκινο άγαλμα του Ναπολέοντα, μαζί με τα μνημεία που γκρέμισε η Γαλλική Επανάσταση του 1789, θα γίνει προπομπός για εκατοντάδες αγάλματα ηγετών, βασιλιάδων και δικτατόρων που θα καταρρεύσουν τους επόμενους δύο αιώνες σε όλο τον πλανήτη. Με μια ειρωνεία της μοίρας μάλιστα θα είναι και πρόδρομος της μοίρας των αγαλμάτων μέχρι και των ίδιων των Μαρξ και Ένγκελς, που θα γκρεμιστούν ή θα απομακρυνθούν από τις πλατείες των πόλεων εκείνων που πίστεψαν με τη δύναμη θρησκευτικής παραβολής την ιστορία της πτώσης του αγάλματος του Ναπολέοντα.

Αλλά μήπως δεν είναι δουλειά των στρατιωτών όλων των αιώνων που περάσαν, αλλά και όσων θα έρθουν, να γκρεμίζουν και να βεβηλώνουν με τον βαρύ εξοπλισμό τους τα σύμβολα των ηττημένων λαών και των ηγετών τους; Οι Αμερικάνοι στρατιώτες στις πλατείες της Βαγδάτης το 2003, όπως και οι Βρετανοί σύμμαχοί τους στις πλατείες της Μοσούλης, πρωταγωνίστησαν σε ένα από τα αναρίθμητα επεισόδια συμβολικής επικράτησης που οι ρίζες τους χάνονται στον χρόνο και στα άπειρα ονόματα των νικηφόρων και κατακτητών στρατών της ανθρώπινης ιστορίας.

Ο νεαρός όμως στα Χανιά της Κρήτης που καθαίρεσε την προτομή του Ηλιάκη για τον πιο προφανή λόγο, την αξία χρήσης της φυσικής υπόστασης του αγάλματος, δύσκολα εντάσσεται σε κάποια από τις υπάρχουσες θεωρητικές κατηγορίες. Αντίθετα παρόμοιες αλλά με πολύ διαφορετικά κίνητρα περιπτώσεις, όπως η συνεχής υπονόμευση του αγάλματος του Τρούμαν στο κέντρο της Αθήνας από αγωνιστές πόλεως, η εξαφάνιση της προτομής του Άρη Βελουχιώτη στην Άρτα τον Ιούνιο του 2012 ή οι συνεχείς φθορές και καταστροφές των μνημείων του ΔΣΕ που συντηρεί το ΚΚΕ στον Γράμμο, που αποδίδονται σε ακροδεξιούς, τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας με πολλαπλάσια ισχύ, ενταγμένα στην «πολιτική» διαπάλη της μεταμοντέρνας Ελλάδας.

Προσεκτικότερη ανάγνωση δείχνει ότι η δράση επιχειρηματικής «ανακύκλωσης» του νεαρού Χανιώτη κάθε άλλο παρά αποσπασματική ή συμπτωματική είναι, και σίγουρα πολύ πιο συστηματική από τις ιδεολογικές εκτονώσεις των πολιτικών ακτιβίστικων ανταγωνισμών. Τα δύο-τρία τελευταία χρόνια, πολυάριθμες περιπτώσεις μεταλλικών απεικονίσεων ηρώων των εθνικών ή λαϊκών μας αγώνων, των τεχνών και των γραμμάτων, που το μόνο που τις συνδέει μεταξύ τους είναι το υλικό τους, ο μπρούντζος (ένα κράμα χαλκού και κασσίτερου), έχουν ακολουθήσει τον δρόμο του σκραπ και του χυτηρίου. Ανατρέχοντας στα διαδικτυακά νέα εντοπίζουμε δεκάδες περιπτώσεις σε όλη την Ελλάδα, χωρίς να προσμετρούνται προφανώς και όσες διέφυγαν από την ηλεκτρονική ειδησεογραφία (δες πιν. 2)

Πλατείες μέχρι χθες γνωστές μόνο σε ταξιτζήδες και πλοηγούς GPS, και χωριά που αποτελούσαν μέχρι πρόσφατα μόνο προορισμούς χειμερινών εκδρομών εμφανίζονται στις τοπικές ειδήσεις να θρηνούν για τις προτομές κάποιου παλαιού δυσανάγνωστου ήρωα, ευεργέτη ή ποιητή. Κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να προστατευτεί από τους αδίστακτους κυνηγούς μετάλλου, που ξαφνικά τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάστηκαν σε αντίστιξη με τη μείωση όλων σχεδόν των άλλων επαγγελματικών δραστηριοτητών. Το ξήλωμα των ιστορικών μορφών του παρελθόντος, ελληνικού και διεθνούς, αποτελεί μάλλον μια συνολικότερη δράση και τμήμα μόνο της «διεύρυνσης» της παραγωγικής βάσης της χώρας σε εναλλακτικές μορφές οικονομίας. Οι υστεριάζουσες κορόνες του Τύπου για το έγκλημα που συντελείται εις βάρος της ιστορικής συνείδησης της κοινωνίας αδυνατούν να δουν βασικές παραμέτρους.

Συμβάντα όπως αυτό λ.χ. που συνέβη στη Λαμία στις 2.2.2013, όπου τρεις νεαροί φόρτωσαν σε μια καρότσα χωρίς πινακίδες τον μηχανολογικό εξοπλισμό και ό,τι άλλο μεταλλικό βρήκαν σε ένα ολόκληρο χοιροστάσιο απλώς επειδή εκείνη την ώρα έλειπε ο ιδιοκτήτης, δίνουν το πλαίσιο της δραστηριότητας. Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η τακτική, σχεδόν εποχική, συγκομιδή των χάλκινων καλωδίων διαφόρων κοινωφελών υπηρεσιών, και κυρίως εκείνων που απλώνονται στις γραμμές του ΟΣΕ (την περίοδο 2009-10 μόνο κλάπηκαν 43 ,5 χιλιόμετρα καλωδίων και περίπου 20 τόνοι χαλκού και μεταλλικών αντικειμένων). Οι κυνηγοί μετάλλου εδώ απλώς περιμένουν τον περιοδικό κύκλο που προβλέπει κλοπή, αναγκαστική αντικατάσταση και πάλι κλοπή. Πάντως, οι σχάρες αποχέτευσης και τα καπάκια υπονόμων παραμένουν σταθερά στην κορυφή της σχέσης ευκολία απόσπασης/κέρδους (900 συμβάντα μόνο στην Αθήνα το 2011). Με αυτό τον τρόπο χάλκινα ηλεκτροφόρα καλώδια, μεταλλικές ταΐστρες γουρουνιών, η μπρούτζινη προτομή του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και τα μαντεμένια καπάκια υπονόμων παύουν να διαφοροποιούνται, παρά μόνο από τη θέση του βασικού τους μετάλλου στον Περιοδικό Πίνακα, και την αντιστοιχία αυτού στον πίνακα 1 με τις ενδεικτικές τιμές σκραπ. Η εξισωτική επίδραση της αγοράς στην αγνότερη και πιο άδολη μορφή της.

Δεν πρόκειται βέβαια για εγχώρια πρωτοτυπία, για ιδιαιτερότητα των απαίδευτων βανδάλων Ελλήνων, των ασυνείδητων πειναλέων «λαθρομεταναστών» ή των «τουρκόγυφτων» που ασελγούν πάνω στο σώμα της ελληνικής ιστορικής συνείδησης, όπως αρέσκονται τα ΜΜΕ να χαρακτηρίζουν τους επαγγελματίες της δημιουργικής αυτής ανακύκλωσης. Σε όλες τις χώρες του ανεπτυγμένου δυτικού κόσμου τα δέκα τελευταία περίπου χρόνια, η κλοπή μετάλλου, οικιακού, βιομηχανικού αλλά και δημόσιων έργων τέχνης είναι μια καθημερινή και τεράστια υπόθεση. Γλύπτες όπως ο Χένρυ Μουρ, η Βερόνικα Ράιαν ή η Μπάρμπαρα Χέπγουορθ είναι μόνο μερικά μόνο ονόματα μεγάλων καλλιτεχνών, γλυπτά των οποίων με ονομαστική αξία εκατομμυρίων ευρώ κατέληξαν στα σκραπατζίδικα για κόψιμο και στα χυτήρια για λιώσιμο. Και το καλλιτεχνικό κόστος είναι μόνο κλάσμα μιας τεράστιας ζημιάς, ενός οικονομικού κύκλου παραοικονομίας και απωλειών για το δημόσιο συμφέρον καθώς μόνο στη Μεγάλη Βρετανία υπολογίζεται ότι οι κλοπές μετάλλων από το σιδηροδρομικό δίκτυο έχουν κοστίσει το τελευταίο έτος καθυστερήσεις ή ακυρώσεις 35.000 δρομολογίων, ενώ στη Γαλλία οι κλοπές μεταλλικού σιδηροδρομικού υλικού για το έτος 2011 άγγιξαν τα 30 εκατομμύρια ευρώ, και ανάλογα νούμερα δημοσιεύονται και για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Αν αναζητήσει κανείς την αιτία της γιγάντωσης του φαινομένου της κλοπής μετάλλου, προφανώς και θα πρέπει να στραφεί στην οικονομική συγκυρία, οι λόγοι όμως είναι περισσότεροι του ενός και μπλέκονται σε ένα σφιχτό κουβάρι. Η οικονομική κρίση είναι αυτή βεβαίως που δημιουργεί την ανάγκη για εύρεση νέων επαγγελματικών δραστηριοτήτων στις παρυφές της πόλης, της νομιμότητας και της κοινωνικής αποδοχής. Ο «παραγωγικός» αυτός τομέας όμως δεν θα μπορούσε να ανθήσει αν οι ανάγκες των αναδυόμενων οικονομιών της Ανατολής δεν οδηγούσαν τη ζήτηση και τις τιμές των πρώτων υλών σε πρωτοφανή ιστορικά επίπεδα, και αν παράλληλα η παγκοσμιοποιημένη οικονομία δεν επέτρεπε τη σχετικά εύκολη και επικερδή εξαγωγή και εισαγωγή μετάλλου σκραπ σε διεθνές επίπεδο και σε τιμές ανταγωνιστικές προς αυτή της φυσικής πρώτης ύλης.

Η αφαίρεση μετάλλου είναι ίσως ακόμη πιο χρήσιμο πεδίο για να δούμε, παράλληλα με την οικονομική διάσταση, μια ενδιαφέρουσα έκφραση της έμπρακτης κατάλυσης της κοινότητας με τα χαρακτηριστικά που την είχαμε συνηθίσει στον δυτικό φιλελεύθερο καπιταλισμό, πρόγευση και κομμάτι μιας δομικής κρίσης των πόλεων που καταφθάνει με ορμή. Μια συμπεριφορά που μοιάζει να έρχεται από το σύμπαν της έκτακτης ανάγκης, όταν τα γερμανικά λάστιχα κλέβονταν για να γίνουν παπούτσια και τα καλάσνικοφ του αλβανικού στρατού για να γίνουν εισόδημα, απόλυτα ταιριαστή σε συνθήκες μόνιμης έκτακτης ανάγκης όπως οι σημερινές. Έτσι η κλοπή μετάλλου, μαζί με την ιδιαίτερη τύχη που επιφυλάσσει ακόμη και σε έργα τέχνης όπως τα γλυπτά, κατορθώνει την ίδια στιγμή να απευθύνεται σε διαφορετικά επίπεδα της κοινωνικής συγκρότησης.

Με την προφανή μορφή της κλοπής, αψηφά την έννοια της ιδιοκτησίας, ιδιωτικής αλλά και δημόσιας. Τα μεταλλικά αντικείμενα παύουν να έχουν συγκεκριμένο ιδιοκτήτη, από τη στιγμή που αυτός δεν είναι παρών. Σε μια ισοπεδώτική λογική, η αστική σύμβαση της ιδιοκτησίας αποκτά το πρωτόγονο κυριολεκτικό νόημα της άμεσης κατοχής, που της δίνει ο νομοθέτης: το αντικείμενο ανήκει σε όποιον το φέρει. Ο θρίαμβος αυτής της αμφισβήτησης της έννοιας της ιδιοκτησίας φαίνεται από την αδυναμία να αντιμετωπιστεί με κατασταλτικά μέσα αστυνόμευσης ή φύλαξης. Ο μόνος πραγματικά αποτρεπτικός λόγος είναι βαθιά οικονομικός, όταν ο χρόνος και ο κόπος για την απόσπαση της πρώτης ύλης ξεπερνάει το αναμενόμενο κέρδος, επιβάλλοντας έτσι τους ίδιους κανόνες αγοράς με αυτούς που ισχύουν στη πρωτογενήεξαγωγή των φυσικών πόρων, το αστικό περιβάλλον μεταμορφώνεται σε ένα απέραντο μεταλλείο.

Στον βαθμό όμως που η κλοπή αυτή αφορά αφαίρεση και κοινωφελών υποδομών, αναμετράται με την έννοια της δημόσιας κοινόχρηστης περιουσίας, για την οποία ως τώρα υπήρχε η συναίνεση ότι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι από κοινού υπεύθυνα όλα τα μέλη της κοινότητας. Ως οριακό παράδειγμα της αποπροσωποιημένης και αλλοτριωμένης συμμετοχής στο κοινωνικό σύνολο, η αφαίρεση λ.χ. του χαλκού από τα καλώδια ηλεκτρισμού του ΟΣΕ ή της ΔΕΗ δεν ενοχοποιεί τον δράστη για όποιες πιθανές ζημιές, ακόμη και θύματα, καθώς η ευθύνη βαραίνει τον απρόσωπο Άλλο της εταιρείας ή της δημόσιας υπηρεσίας. Η αφαίρεση και οι συνέπειές της είναι διαχωρισμένα πεδία, το ένα δεν επικοινωνεί με το άλλο, ακολουθώντας στενά το υπόδειγμα της περιορισμένης ευθύνης του «υγιούς» τμήματος της φιλελεύθερης καπιταλιστικής οικονομίας.

Ειδικότερα δε με την ανακύκλωση έργων τέχνης για το μέταλλό τους, καταλύεται το συμβολικό σύμπαν που έχει οικοδομηθεί γύρω από τα φυσικά αυτά αντικείμενα, και μαζί και η ιδεολογία που τα συνοδεύει. Νοήματα μιας με κόπο κατασκευασμένης εννοιοδότησης, είτε παραδοσιακά εθνικής είτε ταξικής είτε αποκαθαρμένης και ουδέτερα πολιτιστικής, ακυρώνονται μονομιάς, μπροστά στο μαχαίρι της πρέσας και τη φωτιά του κλίβανου. Κάτι που ισχύει ακόμη πιο εμφατικά με την πλήρη ακύρωση των χαρακτηριστικών αισθητικής ιεράρχησης της καλλιτεχνικής αξίας του προς λιώσιμο αντικειμένου, τα οποία αναστέλλονται και παύουν να ισχύουν για ένα ολόκληρο κομμάτι της κοινωνίας. Σε κατάσταση σοκ μπροστά στα άδεια βάθρα των αγαλμάτων, σαν νέοι Βίνκελμαν, οι περί την τέχνη σήμερα συνειδητοποιούν κάτι που όλοι είχαν απωθήσει, ότι οι πανανθρώπινες και αιώνιες αισθητικές και καλλιτεχνικές αξίες δεν είναι ούτε πανανθρώπινες ούτε μπορούν να ισχύουν για πάντα.

Το οιονεί παράδοξο είναι ότι περιγράφουμε μια παράλληλη οικονομική δράστηριότητα που, ενώ γεννιέται σε μεγάλο βαθμό μέσα από τις περιρρέουσες οικονομικες συνθήκες, λειτουργεί αψηφώντας την ίδια την αγορά ή έστω ένα μέρος της. Τα αντικείμενα εντός της ανακυκλωτικής αυτής δραστηριότητας χάνουν πλήρως την αξία χρήσης, συμβολικής ή πρακτικής, και επιστρέφουν στην αρχική αξία της φυσικής τους υπόστασης, που είναι πάντοτε υποπολλαπλάσια της πρώτης. Παρακολουθούμε με θαυμασμό ένα επεισόδιο οικονομικού πρωτογονισμού, ένα προκαπιταλιστικό σύμπτωμα της ανώτερης ανάπτυξης του καπιταλισμού.

Δύσκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει αν η δραστηριότητα αυτή είναι απλώς κομμάτι της εμπέδωσης μιας νέας φάσης του τρόπου που θα συγκροτείται η οικονομική και κοινωνική ζωή στις πόλεις του 21ου αι., αν δηλαδή είμαστε μπροστά σε μια συνολικότερη διόρθωση επί τα χείρω. Στα ίδια φαινόμενα άλλοι πάλι θέλουν να βλέπουν τα πρόδρομα μηνύματα της κατάρρευσης και της εξάντλησης της δυναμικής ενός συστήματος που βρίσκεται μπροστά στο επώδυνο στάδιο της πλήρους μεταμόρφωσης. Το σίγουρο είναι ότι τα αγάλματα λιώνονται σήμερα και θα συνεχίσουν να λιώνονται, ιδίως όταν η αξία τους σε βάρος χαλκού και κασσίτερου ξεπερνά οποιαδήποτε άλλη. Ίσως στο τέλος μπορούμε να αρκεστούμε στην ασφάλεια που μας προσφέρουν το άγαλμα του σμηναγού Ηλιάκη στα Χανιά, φρουρούμενο από το Υπουργείο Άμυνας, το άγαλμα του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες, φρουρούμενο από τη Χρυσή Αυγή, και το κεφάλι του Λένιν στην αυλη του Περισσού, φρουρούμενο από το Κόμμα.

ΠΗΓΕΣ
• Η ταινία «Πρώτη Ύλη» του Χρήστου Καρακέπελη (78΄, Ελλάδα, 2011).
• Brandon R. Kooi, Theft of Scrap Metal, U.S. Department of Justice. Office of Community Oriented Policing Services, Απρίλιος 2010: www.cops.usdoj.gov
• Βασίλης Σ. Κανέλλης, «Στην Ελλάδα οι ήρωες κοστίζουν... 6 ευρώ το κιλό», εφ. Ημερησία: http://goo.gl/so0Nn
• Χρήστος Σιάφκος, «Κλέβουν αγάλματα από την Αθήνα», εφ. Ελευθεροτυπία: http://goo.gl/Ulpcz
• Ιος, «Ο εμφύλιος των προτομών: Εκεί που χάνονται τα αγάλματα», iospress.gr: http://goo.gl/eohDt