Γιώργος Καράμπελας: Το δεύτερο στάδιο του νέου ελληνικού εμφυλίου (δεν άρχισε ακόμα)

Ας είμαστε σοβαροί: «νέος ελληνικός εμφύλιος» δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει πουθενά αλλού εκτός απ’ την οθόνη του μυαλού μας. Στην τρέχουσα φάση αναδιάρθρωσης του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, μετά από δεκαετίες εντατικής υλικής και διανοητικής προσαρμογής των κοινωνικών τάξεων του δυτικού κόσμου στο καλούπι (ή το «επιστημικό καθεστώς», αν προτιμά κανείς τη θεωρητική αργκό) του μεταμοντερνισμού, οι άνθρωποι και οι κόσμοι τους έχουν εγκλωβιστεί για τα καλά, φαίνεται, σε ένα χωροχρονικό κενό όπου τίποτα δεν συμβαίνει στ’ αλήθεια. Ελεύθεροι εσωτερικοί «εαυτοί» στέκουν ανήμποροι να αλλάξουν οτιδήποτε μέσα τους ή γύρω τους, την ώρα που οι περιβάλλοντες κόσμοι επιβάλλονται σαν μοίρα, με κανόνες αναπόδραστους, τους οποίους τηρούν υποχρεωτικά, εκόντες άκοντες, συνειδητά ή ασυνείδητα, οι ως ανωτέρω ελεύθεροι «εαυτοί». Τέτοια προκαθορισμένη αρμονία του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου δεν θα μπορούσε να σχεδιάσει ούτε ο ικανότερος φιλοσοφικός απολογητής του κλασικού απολυταρχισμού· και τέτοια άνευ έργων ή λόγων δικαίωση της «θείας χάριτος» και των εκλεκτών της ασφαλώς δεν θα ονειρευόταν ούτε ο ίδιος ο Καλβίνος. Γι’ αυτό, ό,τι μπορούμε ακόμα να παρατηρήσουμε και να αναλύσουμε δεν θα το δούμε να εκτυλίσσεται πουθενά στον «έξω κόσμο». Το μόνο που μας μένει είναι να το αναπαραστήσουμε στην οθόνη του μυαλού μας, καθώς αναφέραμε, ελπίζοντας ότι αυτή θα μπορέσει τουλάχιστον να φωτίσει την επικράτεια των κυρίαρχων αναπαραστάσεων καλύτερα απ’ ό,τι η οθόνη της τηλεόρασης, του υπολογιστή μας ή του smartphone μας.

Γιώργος Καράμπελας: «Κάντο μόνος σου» (ή «σε φάση start-up»), Αυτοδιαχείριση και εναλλακτική επιχειρηματικότητα

Είναι ένα ισχυρό αντεπιχείρημα στη δημοφιλέστερη ελληνική κοινοτοπία των τελευταίων ετών, ότι «Μεταπολίτευση τέλος»: αν όντως τέλειωσε, τότε πώς και συνεχίζει να παρέχει τα οργανωτικά και ιδεολογικά μοντέλα του σήμερα, και μάλιστα παρουσιασμένα συχνά-πυκνά ως «πρωτοποριακές» προτάσεις εξόδου από την κρίση (την ύφεση, την ανεργία, την παρακμή του πολιτικού συστήματος, την «ξενοκρατία»); Εμμονή στην ιδιάζουσα καθυστέρηση της χώρας, ίσως σπεύσει να αντιτάξει η χορεία των καθεστωτικών μεταρρυθμιστών της Ψωροκώσταινας· τότε, όμως, πώς και (φαίνεται να) «ψαρώνουν» με κάτι τέτοια απολιθώματα του μεταπολιτευτικού ελληνικού παρελθόντος ποικίλοι διεθνείς μεταρρυθμιστές του καπιταλιστικού παρόντος, από αυτούς που συνηθίζουν να προβάλλουν τον εαυτό τους ως πρότυπο ήπιας προσαρμογής για παραστρατημένα PIGS; Μπαίνει κανείς στον πειρασμό να σκεφτεί, μισοαστεία-μισοσοβαρά, ότι το φερόμενο ως όνειδος κρατισμού, λαϊκισμού, διαφθοράς και πελατειακών σχέσεων της ελληνικής Μεταπολίτευσης φαντάζει σήμερα ελπιδοφόρα πρόταση για ένα βιώσιμο καπιταλιστικό μέλλον διεθνώς, λες και ήρθε ξαφνικά ο κόσμος ανάποδα και οι άξεστοι ιθαγενείς βάζουν πλέον τα (ιδεολογικά) γυαλιά στους πολιτισμένους Δυτικούς. Θα έμπαινε κανείς στον πειρασμό να κάνει κι άλλο ένα άλμα πίστης στον υπαρκτό σουρεαλισμό και να ξεστομίσει ότι μπορεί εντέλει να μην ήταν και τόσο κακή η Μεταπολίτευσή μας, αν βέβαια δεν ήταν ακατανίκητη η ρεαλιστική παρόρμηση να αποδεχτεί το μοιραίο: ότι ο διεθνής καπιταλισμός έχει χάσει κάθε μπούσουλα αναφορικά με την ίδια τη μελλοντική του ύπαρξη και ψάχνει να πιαστεί από κάθε διαθέσιμο παρακατιανό της ιστορίας του.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Γιώργος Καράμπελας: Τάξη εναντίον μη Τάξης

Στον συρφετό δημόσιων κειμένων που αποκηρύσσουν ή συνιστούν τον ευρωπαϊκό Μεσοπόλεμο ως ιδανική αναλογία για την τρέχουσα κρίση, η βασική έγνοια είναι μία: μην τυχόν «φτάσουν τα πράγματα στα άκρα», μην τυχόν πολωθεί η κοινωνική σύγκρουση και συσταθεί σε αντίπαλα μέτωπα, «όπως τότε», που η Γηραιά Ήπειρος σαρωνόταν από εξεγέρσεις και αντεξεγέρσεις, επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις. Διεθνείς και ντόπιοι ειδήμονες, «συστημικοί» και «αντισυστημικοί», συμφωνούν σ’ αυτό: κάπως πρέπει να ενοποιηθεί η επιφάνεια της σπαραγμένης κοινωνίας, να σκεπαστεί μ’ ένα οποιοδήποτε ιδεολογικό πέπλο η καταρρέουσα βάση. Μια «νέα Ευρώπη», ένα «πατριωτικό κίνημα», ένα «ΕΑΜ της εποχής μας», μια «λαϊκή ενότητα» στη διαμαρτυρία – αντίστροφες ή πλάγιες όψεις του μείζονος καθεστωτικού προτάγματος, της «σωτηρίας», εθνικής, ευρωπαϊκής, νομισματικής, χρηματοοικονομικής, καπιταλιστικής. Λένε οι σοφοί: οτιδήποτε είναι προτιμότερο από το να «εκφυλιστεί» η κρίση σε ταξικό πόλεμο, οτιδήποτε «κάνει» προκειμένου να μην επαναληφθεί το μεσοπολεμικό τέρας, να μην υλοποιηθεί ποτέ-ξανά εκείνο το τριτοδιεθνιστικό σύνθημα, τάξη εναντίον τάξης, που σύντριψε προσωρινά τη Δημοκρατία ανάμεσα στους δίδυμους Ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα. Ακόμα και η ίδια η περίβλεπτη Δημοκρατία μπορεί να θυσιαστεί, ακόμα και πόλεμοι μπορούν να ξεσπάσουν ανά πάσα στιγμή – αρκεί ν’ αποτραπεί ο μισητός ταξικός πόλεμος που θα οδηγήσει την Ανθρωπότητα στον όλεθρο.

Γιώργος Καράμπελας: Η νέα Λολίτα ή το τέλος της εκπαίδευσης

Ήταν πιο αδύνατη και πιο ψηλή τώρα, και για ένα δευτερόλεπτο

μου φάνηκε ότι το πρόσωπό της ήταν λιγότερο όμορφο από το νοερό εγχάραγμα

που είχα λατρέψει για περισσότερο από ένα μήνα… κι εκείνη η πρώτη εντύπωση

(ένα πολύ σύντομο ανθρώπινο διάλειμμα ανάμεσα σε δύο χτυποκάρδια τίγρη)

έφερε την καθαρή νύξη ότι το μόνο που είχε να κάνει, ήθελε να κάνει ή θα έκανε

ο χήρος Χάμπερτ ήταν να προσφέρει σ’ αυτό το κάπως χλωμό

αν και ηλιοκαμένο μικρό ορφανό aux yeux battus (…), ναι, να της προσφέρει

μια καλή εκπαίδευση, μια υγιή και ευτυχισμένη κοριτσίστικη ζωή, ένα καθαρό σπιτικό,

χαριτωμένες φίλες της ηλικίας της… Αλλά «μεμιάς», καθώς λένε οι Γερμανοί, αυτή

η αγαθοεργός και αγγελική αντιμετώπιση εξαλείφθηκε και πρόφτασα και ξανάπιασα

τη λεία μου (ο χρόνος είναι πιο γρήγορος από τις φαντασιώσεις μας!), και ήταν

και πάλι η δική μου Λολίτα – και μάλιστα πιο πολύ από κάθε άλλη φορά

η Λολίτα μου, η δική μου Λολίτα.^[1]

Η Λολίτα του Ναμπόκοφ διαβάζεται συνήθως ως μια περίτεχνη αλληγορία όπου η λογοτεχνική αφήγηση είναι αυστηρά, και σκοπίμως παραπλανητικά για τον αναγνώστη, το αντεστραμμένο είδωλο μιας αληθινής, ηθικής πραγματικότητας: ο εστέτ πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, ο Χάμπερτ Χάμπερτ, βρίσκεται σταθερά στο προσκήνιο, ως αφηγητής άλλωστε, ενώ η ηρωίδα του τίτλου, η μικρή Ντολόρες Χέιζ, κατασκευάζεται «αισθητικά» ως ένα πρότυπο νυμφίδιο που πλάθεται και κυριαρχείται πλήρως από τον πατριό-εραστή της. Μέσα από ένα ακατάπαυστο παιχνίδι αντικατοπτρισμών και διακειμενικών αναφορών, ο συγγραφέας (υποτίθεται ότι) παρασύρει τον αναγνώστη σε μια ηθική λήθη μέσα στην οποία μια ούτε καν έφηβη κοπελίτσα μετατρέπεται σε διαβολικό σεξουαλικό αντικείμενο, η σταθερά παρούσα οδύνη της περνά απαρατήρητη, το σθένος της και η ίδια η τελική λύτρωσή της γίνονται αντιληπτά ως προδοσία και πτώση.^[2]

Γιώργος Καράμπελας, Μεσοπόλεμος χωρίς τέλος

Ας κάνουμε ένα διανοητικό πείραμα. Βρισκόμαστε στα τέλη του 1918, αρχές του 1919. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει μόλις τελειώσει, μόνο που… ποτέ δεν άρχισε. Ας πούμε δηλαδή ότι βρισκόμαστε σε μια Ευρώπη που ζει επακριβώς τις συνέπειες του Μεγάλου Πολέμου, χωρίς να έχει περάσει από την ίδια την πολεμική σύρραξη του 1914-1918. Ο Μεγάλος Πόλεμος δεν έλαβε ποτέ χώρα ως τέτοιος, αλλά έχει μολοντούτο απλώσει όλη τη ζοφερή σκιά του στην ήπειρο. Πώς και γιατί, μη ρωτάτε – ακόμα.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Γιώργος Καράμπελας, Τα κλειστά επαγγέλματα ανοίγουν: Ο τελευταίος να κλείσει την πόρτα

Μέχρι το περασμένο φθινόπωρο ήταν οι φορτηγατζήδες, μέχρι πρότινος ήταν η (κατά Μνημόνιο) «συμμορία των πέντε»: δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί-αρχιτέκτονες, φαρμακοποιοί, ορκωτοί λογιστές. Αυτούς καλούνταν να αναγνωρίσει η κοινή γνώμη ως τα διαβόητα «κλειστά επαγγέλματα», τις «συντεχνίες» εκείνες που επωφελούνται από μύριους προστατευτισμούς προκειμένου να αρμέγουν τον «κοσμάκη» και να συντηρούν στο διηνεκές προνόμια «κάστας». Διότι, λέει ο νεοφιλελεύθερος μύθος, όλα σαρώνονται προς όφελος του καταναλωτή ιδιώτη, όλα μεταρρυθμίζονται –τουτέστιν απορρυθμίζονται– για να καθαιρεθούν οι προύχοντες υπανάπτυκτων κοινωνικών και οικονομικών δομών. Ηθικό δίδαγμα: στη φάρμα της αγοράς, όλα τα ζώα είναι ίσα. Με την εξής υπενθύμιση, ωστόσο, την οποία αποσιωπά διακριτικά αλλά απαρέγκλιτα ο μύθος μας: τα γουρούνια είναι πάντα πιο ίσα από τα άλλα ζωντανά.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα

Γιώργος Καράμπελας, Κίνημα των ανέργων

Όταν πήρε δημοσιότητα, έμοιαζε εντελώς αναμενόμενο, εντελώς λογικό και συνάμα παράδοξο, ακανόνιστο, όπως όλα τα συγχρονισμένα πράγματα, όπως καθετί που είναι απολύτως επίκαιρο, απολύτως του καιρού του: μέσα προς τέλη Απριλίου του 2010, εξαγγέλθηκε στη Γαλλία η πρώτη πανεθνική «Απεργία των Ανέργων» (Grève des Chômeurs), προγραμματισμένη για τις 3 Μαΐου. Η ίδια η δημόσια εξαγγελία της μαρτυρούσε την επικαιρότητά της: απρόσκλητη παρέμβαση μερικών ανθρώπων σε κεντρικό τηλεοπτικό τοκ-σόου της κρατικής τηλεόρασης, που φιλοξενούσε τον (σοσιαλιστή) υπουργό Πολιτισμού και Επικοινωνιών του (δεξιού) προέδρου Σαρκοζί, τον «σελέμπριτι» Φρεντερίκ Μιτεράν, ανιψιό του θείου Φρανσουά· άπλωμα πανό· ζωντανοί διαξιφισμοί με τον παρουσιαστή και τον καλεσμένο· εντέλει, δημόσια ανάγνωση κειμένου-καλέσματος στην πρωτόγνωρη απεργία.

η συνέχεια στην έντυπη λεύγα